Chẩn đoán Alzheimer: Khi nào và làm thế nào để kiểm tra?

Alzheimer là một trong những căn bệnh nghiêm trọng và phổ biến nhất gây suy giảm trí nhớ và khả năng nhận thức, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Theo báo cáo từ Hiệp hội Alzheimer, hiện có khoảng 6 triệu người Mỹ sống chung với bệnh này, và số lượng này dự kiến sẽ tăng lên khi dân số già đi. Bệnh Alzheimer không chỉ tác động sâu sắc đến cá nhân người bệnh mà còn ảnh hưởng đến gia đình và người thân của họ. Một trong những yếu tố quan trọng để đối phó với bệnh Alzheimer là chẩn đoán sớm, điều này có thể giúp cải thiện việc điều trị và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Stefania Pelfini, La Waziya Photography / Getty Images

Khi nào bạn nên xem xét việc kiểm tra Alzheimer?

Alzheimer là một căn bệnh tiến triển, có nghĩa là các triệu chứng sẽ trở nên rõ ràng và nghiêm trọng hơn theo thời gian. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh Alzheimer có thể bắt đầu rất mờ nhạt và khó nhận ra, đặc biệt là ở giai đoạn đầu. Việc xác định khi nào nên kiểm tra Alzheimer là điều quan trọng đối với nhiều người, đặc biệt là những người có tiền sử gia đình mắc bệnh này hoặc những người bắt đầu có dấu hiệu mất trí nhớ nhẹ.

Theo một khảo sát của Hiệp hội Alzheimer, gần 79% người Mỹ từ 45 tuổi trở lên cho biết họ muốn biết liệu họ có bị Alzheimer trước khi các triệu chứng xuất hiện. Tuy nhiên, việc chẩn đoán bệnh sớm cũng còn nhiều tranh cãi, bởi vì hiện tại, mặc dù có thể giúp lập kế hoạch và chuẩn bị tinh thần, nhưng chưa có phương pháp điều trị dứt điểm cho bệnh Alzheimer trong giai đoạn đầu. Mặc dù vậy, chẩn đoán sớm có thể giúp các bác sĩ áp dụng các biện pháp điều trị nhằm làm chậm sự tiến triển của bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Những dấu hiệu nào cần chú ý?

Dấu hiệu của Alzheimer có thể không dễ dàng nhận ra, đặc biệt khi bạn đang đối phó với sự thay đổi tự nhiên của tuổi tác. Tuy nhiên, có một số triệu chứng mà bạn nên chú ý, bao gồm:

• Suy giảm trí nhớ nghiêm trọng: Quên những sự kiện gần đây hoặc hỏi đi hỏi lại những câu hỏi tương tự.
• Khó khăn trong việc hoàn thành các nhiệm vụ quen thuộc: Ví dụ, bạn có thể gặp khó khăn trong việc nấu ăn, điều khiển xe hoặc theo dõi một cuộc trò chuyện.
• Mất phương hướng về thời gian và không gian: Người bệnh có thể không nhớ được ngày tháng hoặc ở đâu, và có thể cảm thấy bối rối về các tình huống trong cuộc sống.
• Lời nói và giao tiếp bị ảnh hưởng: Người bệnh gặp khó khăn trong việc theo dõi hoặc tham gia vào các cuộc trò chuyện. Họ cũng có thể sử dụng từ ngữ không chính xác hoặc bị lạc trong câu chuyện.
• Thay đổi trong tính cách và hành vi: Các thay đổi trong hành vi và tâm trạng, như trở nên cáu gắt, lo lắng hoặc trầm cảm, có thể là dấu hiệu của Alzheimer.

Quy trình chẩn đoán bệnh Alzheimer

Khi một người có các triệu chứng nghi ngờ mắc Alzheimer, quá trình chẩn đoán thường bắt đầu bằng việc tham khảo ý kiến bác sĩ. Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về tiền sử y tế, các triệu chứng hiện tại và tiền sử gia đình để giúp xác định khả năng mắc bệnh. Dưới đây là các bước chính trong quy trình chẩn đoán Alzheimer:

1. Đánh giá lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành các bài kiểm tra nhận thức và thần kinh để đánh giá trí nhớ, khả năng tập trung và các chức năng nhận thức khác. Các bài kiểm tra này có thể bao gồm những câu hỏi đơn giản về các sự kiện gần đây, các nhiệm vụ toán học đơn giản hoặc các phép toán.
2. Kiểm tra nhận thức: Một số bài kiểm tra nhận thức như Mini-Mental State Examination (MMSE) hoặc Montreal Cognitive Assessment (MoCA) được sử dụng để đánh giá khả năng tư duy, trí nhớ và các chức năng nhận thức khác của người bệnh.
3. Hình ảnh não bộ: Các phương pháp hình ảnh như MRI (Magnetic Resonance Imaging) hoặc CT (Computed Tomography) có thể giúp bác sĩ loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây ra triệu chứng giống Alzheimer, chẳng hạn như u não, đột quỵ hoặc các vấn đề khác liên quan đến não bộ.
4. Xét nghiệm dịch não tủy: Dịch não tủy có thể được lấy để xét nghiệm các dấu hiệu sinh học của bệnh Alzheimer, chẳng hạn như sự hiện diện của các protein beta-amyloid hoặc tau, đây là những yếu tố đặc trưng của bệnh này.
5. Xét nghiệm máu: Mặc dù hiện tại không có xét nghiệm máu cụ thể nào có thể chẩn đoán Alzheimer, các nghiên cứu đang tiến hành để phát triển các xét nghiệm này. Xét nghiệm máu có thể giúp loại trừ các bệnh lý khác hoặc phát hiện các dấu hiệu sinh học liên quan đến Alzheimer.

Chẩn đoán sớm và lợi ích của nó

Một trong những lợi ích lớn nhất của việc chẩn đoán sớm Alzheimer là giúp bệnh nhân và gia đình chuẩn bị cho những thay đổi trong cuộc sống. Mặc dù hiện tại chưa có thuốc chữa trị dứt điểm bệnh Alzheimer, nhưng một số phương pháp điều trị có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh, cải thiện các triệu chứng và giảm bớt những khó khăn mà bệnh nhân phải đối mặt.

Ngoài ra, việc chẩn đoán sớm còn giúp người bệnh và gia đình lên kế hoạch tài chính và tổ chức các biện pháp hỗ trợ, chẳng hạn như việc lập kế hoạch chăm sóc lâu dài hoặc tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng để thử nghiệm các phương pháp điều trị mới. Những nghiên cứu này có thể mang lại hy vọng cho những người bệnh Alzheimer trong tương lai.

Chẩn đoán Alzheimer sớm rất quan trọng trong việc quản lý bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh Alzheimer, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được đánh giá và tư vấn phù hợp. Mặc dù việc nhận diện bệnh Alzheimer có thể là một quá trình dài và đôi khi khó khăn, nhưng nhận biết sớm và can thiệp kịp thời có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm bớt gánh nặng cho gia đình.