Những vết sẹo không bao giờ lành trong “The Nickel Boys – Cuộc đào thoát” của Colson Whitehead

The Nickel Boys là một tiểu thuyết xuất sắc của Colson Whitehead, xuất bản năm 2019, dựa trên câu chuyện có thật về Trường Cải huấn Dozier ở Florida. Tác phẩm kể về Elwood Curtis, một thiếu niên da đen sống ở Tallahassee trong thời kỳ Phân biệt chủng tộc, người bị gửi đến Nickel Academy sau một sự cố oan uổng. Tại đây, cậu phải đối mặt với sự tàn bạo và bất công, đồng thời kết bạn với Turner, một học sinh khác có quan điểm sống thực dụng hơn.

Ảnh: NXB Thanh niên

Whitehead không chỉ miêu tả Nickel Academy như một nơi ngập tràn bạo lực và bất công mà còn khéo léo lột tả cách hệ thống phân biệt chủng tộc thấm sâu vào từng ngõ ngách của xã hội Mỹ thời đó. Nhà trường sử dụng danh nghĩa “giáo dục” để che đậy những hành vi lạm dụng kinh hoàng, từ đánh đập, bỏ đói đến cưỡng bức. Những đứa trẻ như Elwood trở thành nạn nhân của một hệ thống tàn nhẫn, nơi cuộc sống của chúng bị cướp đi trước khi kịp chạm tay vào tương lai.

Không dừng lại ở câu chuyện lịch sử, The Nickel Boys còn đặt ra câu hỏi sâu sắc về cách chúng ta đối mặt với quá khứ. Những sai lầm của xã hội liệu có được sửa chữa, hay chúng chỉ tiếp tục bị chôn vùi dưới lớp bụi thời gian?

Tiểu thuyết nhận được sự khen ngợi rộng rãi từ giới phê bình. Parul Sehgal của The New York Times nhận xét: “Whitehead đã viết những tiểu thuyết về kinh hoàng và tận thế; không gì chạm đến sự u ám của những câu chuyện thực mà ông truyền tải ở đây“. Ron Charles từ The Washington Post viết: “Nó xé toạc sự tự tin dễ dàng của chúng ta vào sự chiến thắng của cái thiện và để lại một sự thật cay đắng về thí nghiệm Mỹ đang tiếp diễn“. Maureen Corrigan của NPR gọi tác phẩm là “một kiệt tác, bắt rễ từ lịch sử và thần thoại Mỹ và, đau đớn thay, rất thời sự trong những hình ảnh về công lý và lòng thương xót bị từ chối một cách thất thường“.

The Nickel Boys đã giành được Giải Pulitzer cho Tiểu thuyết năm 2020, củng cố vị trí của Whitehead như một trong những nhà văn hàng đầu của văn học Mỹ đương đại. Tiểu thuyết không chỉ khám phá những vết thương lịch sử mà còn phản ánh những vấn đề xã hội hiện tại, khiến nó trở thành một tác phẩm quan trọng và cần thiết cho độc giả ngày nay.