Sử dụng máy chụp CT có thể gây ra 5% số ca ung thư mỗi năm tại Mỹ

Một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí JAMA Internal Medicine đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc lạm dụng công nghệ chụp cắt lớp vi tính (CT scan) trong ngành y tế hiện đại. Theo báo cáo, các máy CT – vốn được xem là công cụ quan trọng trong việc chẩn đoán hình ảnh – có thể là nguyên nhân gây ra đến 5% số ca ung thư mới mỗi năm tại Hoa Kỳ, tương đương hơn 100.000 ca ung thư chỉ trong một năm.

Ảnh: Yahoo News

Dù mỗi lần chụp CT chỉ mang lại một lượng nhỏ bức xạ, nhưng khi được thực hiện thường xuyên trên quy mô dân số lớn, hậu quả tích tụ có thể rất đáng kể. Năm 2023, khoảng 93 triệu lượt chụp CT đã được thực hiện tại Mỹ trên hơn 62 triệu người – con số khiến các nhà khoa học và chuyên gia y tế không thể làm ngơ.

Nguy cơ tiềm ẩn đến từ bức xạ ion hóa, một loại bức xạ có khả năng làm tổn thương DNA và dẫn đến sự phát triển của các tế bào ung thư. Theo các nhà nghiên cứu, những loại ung thư thường gặp nhất do bức xạ từ máy CT bao gồm: ung thư phổi, đại tràng, bàng quang và bệnh bạch cầu ở người lớn; trong khi ở trẻ em, đó là các loại ung thư tuyến giáp, phổi và vú.

Điều đáng lo ngại là đối tượng dễ bị tổn thương nhất lại chính là trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, do cơ thể các em còn đang phát triển mạnh mẽ và tuổi thọ còn dài, khiến tác động tích tụ của bức xạ trở nên nghiêm trọng hơn. Tuy vậy, người lớn vẫn chiếm phần lớn trong các ca ung thư tiềm tàng, bởi họ là nhóm thường xuyên được chỉ định chụp CT hơn cả.

Trước thực trạng này, giới chuyên gia đã đưa ra nhiều khuyến cáo. Trước tiên, người bệnh nên trao đổi kỹ với bác sĩ về mức độ cần thiết của việc chụp CT, đặc biệt nếu đó là một ca bệnh không quá nghiêm trọng hoặc đã có các phương pháp thay thế như MRI hay siêu âm. Ngoài ra, các bệnh viện và cơ sở y tế cần đảm bảo rằng mỗi lần chụp đều sử dụng liều bức xạ thấp nhất có thể, và các hướng dẫn an toàn phải được tuân thủ một cách nghiêm ngặt.

Mặc dù những con số và nguy cơ mà nghiên cứu đưa ra là đáng báo động, nhưng cũng không thể phủ nhận rằng CT scan vẫn là một công cụ không thể thiếu trong y học hiện đại. Việc chẩn đoán nhanh chóng và chính xác các bệnh lý nội tạng, phát hiện ung thư sớm hay kiểm tra chấn thương nặng đều phụ thuộc rất nhiều vào loại thiết bị này.

Chìa khóa ở đây không phải là loại bỏ hoàn toàn CT khỏi quy trình điều trị, mà là sử dụng nó một cách có kiểm soát và khoa học. Như lời của bác sĩ Rebecca Smith-Bindman – một trong các tác giả chính của nghiên cứu – “Chúng ta không nên lo sợ CT, nhưng cũng không nên coi nhẹ tác hại tiềm tàng của nó. Mỗi chỉ định chụp phải có lý do chính đáng.”

Nghiên cứu này cũng là lời nhắc nhở đối với ngành y tế toàn cầu, không chỉ riêng Hoa Kỳ. Trong bối cảnh công nghệ y học ngày càng phát triển, sự cân bằng giữa hiệu quả điều trị và an toàn lâu dài cho bệnh nhân là điều bắt buộc phải đặt lên hàng đầu.

Tóm lại, CT scan là con dao hai lưỡi: vừa cứu người, nhưng cũng có thể là nguồn rủi ro nếu lạm dụng. Điều cần thiết nhất lúc này chính là nhận thức đúng đắn từ cả bác sĩ lẫn người bệnh, để công nghệ y tế luôn phục vụ mục tiêu cao nhất – bảo vệ và nâng cao sức khỏe con người.