2 Giá trị cốt lõi có thể dự đoán ly hôn – theo một nhà tâm lý học

Suy nghĩ về ly hôn là một khoảnh khắc khó khăn trong cuộc đời của bất kỳ ai. Nó không chỉ là một nỗi đau cá nhân mà còn có thể thay đổi cả gia đình, ảnh hưởng đến tài chính và mang lại những tác động sâu rộng về mặt văn hóa và xã hội.

Một nghiên cứu được công bố vào tháng 1 năm 2025 trên tạp chí Communications Psychology đã khám phá thái độ đối với ly hôn cũng như khả năng ly hôn của các cá nhân ở 55 quốc gia. Nói chung, nghiên cứu cho thấy một số giá trị – cả cá nhân và văn hóa – đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành liệu người ta có cảm thấy có quyền quyết định rời bỏ một cuộc hôn nhân không hạnh phúc hay không, hay cảm thấy bắt buộc phải ở lại.

Các tác giả của nghiên cứu cho rằng những giá trị này là những yếu tố dự đoán mạnh mẽ khả năng ly hôn vì chúng phát triển từ khi còn nhỏ và có xu hướng ổn định theo thời gian. Điều này có nghĩa là, ngay từ khi còn nhỏ, các giá trị mà chúng ta có thể hình thành sẽ ảnh hưởng đến cách chúng ta tiếp cận hôn nhân và liệu chúng ta có xem ly hôn như một lựa chọn hay không.

Ảnh: Pexels

Dưới đây là hai giá trị cốt lõi có thể hỗ trợ các cá nhân trong hành trình quyết định ly hôn, theo nghiên cứu này.

1. Giá trị văn hóa

Ly hôn thường thách thức cách xã hội định nghĩa các mối quan hệ và sự ổn định gia đình. Một số nền văn hóa xem ly hôn như một sự gián đoạn trật tự xã hội, trong khi những nền văn hóa khác coi đó là một con đường cần thiết để đạt được sự thỏa mãn cá nhân và các mối quan hệ lành mạnh hơn.

Giá trị văn hóa cũng hình thành cách mà các cá nhân nhìn nhận về ly hôn. Chúng xác định kỳ vọng đối với các mối quan hệ và liệu việc rời bỏ một cuộc hôn nhân có được coi là một hành động tự quyết hay là sự thất bại trong việc duy trì các nghĩa vụ xã hội.

Do đó, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng những nền văn hóa đề cao quyền tự chủ cá nhân có tỷ lệ ly hôn cao hơn, trong khi những nền văn hóa coi trọng sự gắn kết xã hội lại có khả năng ly hôn thấp hơn.

Trong các nền văn hóa coi trọng quyền tự chủ, cá nhân được khuyến khích thể hiện bản sắc riêng, theo đuổi hạnh phúc cá nhân và thực hiện những khát vọng riêng biệt. Những nền văn hóa này có xu hướng coi ly hôn là một bước đi hợp lý và đôi khi cần thiết để đạt được sự thỏa mãn bản thân.

Ngược lại, trong các nền văn hóa coi trọng sự gắn kết xã hội, cá nhân được xem là một phần không thể thiếu của cộng đồng. Những xã hội này khuyến khích các cá nhân duy trì sự ổn định, tôn trọng các truyền thống và tuân theo kỳ vọng xã hội – ngay cả khi hạnh phúc cá nhân bị hy sinh. Ly hôn bị coi là điều đáng xấu hổ trong những nền văn hóa này, và các cá nhân ít có khả năng tìm kiếm sự chia tay, ngay cả trong các cuộc hôn nhân không hài lòng.

Nếu bạn lớn lên trong một nền văn hóa coi trọng sự gắn kết xã hội, bạn có thể cảm thấy áp lực lớn để làm cho cuộc hôn nhân của mình thành công, dù có phải trả giá cá nhân. Ngược lại, nếu nền văn hóa của bạn coi trọng quyền tự chủ cá nhân, bạn có thể xem ly hôn là một sự lựa chọn hợp lý và đôi khi cần thiết khi cuộc hôn nhân không còn phục vụ cho lợi ích cá nhân của bạn.

Ảnh: Pexels

2. Giá trị cá nhân

Trong khi giá trị văn hóa hình thành thái độ xã hội rộng lớn đối với ly hôn, các giá trị cá nhân cũng có thể xác định cách một cá nhân tiếp cận hôn nhân và việc ly hôn.

Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng những người coi trọng “giá trị bảo tồn” ít có khả năng xem xét ly hôn. Những giá trị này nhấn mạnh sự ổn định và tôn trọng các chuẩn mực và truyền thống lâu dài, tất cả đều khuyến khích các cá nhân không rời bỏ bạn đời của mình. Các giá trị này bao gồm:

• Sự tuân thủ: Những người coi trọng sự tuân thủ có xu hướng tuân theo các chuẩn mực và kỳ vọng của xã hội. Vì ly hôn vẫn bị kỳ thị ở nhiều cộng đồng, những người này có xu hướng duy trì cuộc hôn nhân để tránh bị phán xét và chỉ trích xã hội.
• Truyền thống: Nhiều nền văn hóa và tôn giáo khuyến khích bảo vệ cuộc hôn nhân, coi ly hôn là sự thất bại trong việc duy trì các cam kết đạo đức hay tinh thần. Những người coi trọng truyền thống có thể cảm thấy có nghĩa vụ phải duy trì cuộc hôn nhân của mình, bất kể mối quan hệ đó có lành mạnh hay không.

Ngược lại, những người có khả năng cởi mở với thay đổi có xu hướng tìm kiếm ly hôn khi mối quan hệ của họ không còn phù hợp với mục tiêu cá nhân. Các giá trị cá nhân này bao gồm:

• Sự tự định hướng: Những người coi trọng sự độc lập và phát triển cá nhân xem ly hôn như một cơ hội để tái định nghĩa cuộc sống. Họ ít có khả năng duy trì một mối quan hệ kìm hãm khát vọng và sự thỏa mãn bản thân.
• Sự kích thích: Những người tìm kiếm sự mới mẻ và thú vị có thể cảm thấy bị hạn chế trong một cuộc hôn nhân trì trệ. Nếu mối quan hệ trở nên không thỏa mãn, họ có thể coi ly hôn là cơ hội để khám phá những khả năng mới.
• Lạc thú: Những người coi trọng niềm vui và sự tận hưởng cá nhân ít có khả năng chịu đựng sự không hài lòng lâu dài trong hôn nhân. Họ có thể xem ly hôn là phương tiện để theo đuổi hạnh phúc và các mối quan hệ thỏa mãn hơn.

Các tác giả của nghiên cứu cho thấy rằng những người coi trọng sự cởi mở với thay đổi không chỉ dễ chấp nhận ly hôn, mà còn có xu hướng hành động khi không hài lòng với cuộc hôn nhân. Một điều thú vị là ảnh hưởng của giá trị cá nhân mạnh mẽ hơn trong những xã hội coi trọng quyền tự chủ – điều này củng cố quan điểm rằng văn hóa và niềm tin cá nhân tương tác để hình thành khả năng xem xét ly hôn.

Ngoài ra, mặc dù giá trị bảo tồn thường khuyến khích sự ổn định và bảo vệ sự an toàn, các nhà nghiên cứu cho rằng có một ngoại lệ đáng chú ý: việc tìm kiếm sự an toàn có thể thúc đẩy ly hôn thay vì ngăn cản nó.
Ví dụ, nếu ai đó tin rằng sự ổn định tài chính, sự hạnh phúc cảm xúc hoặc sự an toàn của họ đang gặp nguy hiểm, họ có thể xem việc rời bỏ cuộc hôn nhân là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và con cái, nếu không phải là cách duy nhất. Trong những trường hợp này, ly hôn không phải là từ bỏ sự ổn định mà là cách để giành lại nó.

Hiểu rõ giá trị của bản thân – và của người bạn đời – có lẽ là một trong những bước quan trọng nhất để xây dựng một cuộc hôn nhân lâu dài và viên mãn. Nếu bạn và đối tác có những niềm tin trái ngược về quyền tự chủ, truyền thống hoặc hạnh phúc cá nhân, bạn có thể cuối cùng sẽ gặp phải những mâu thuẫn lớn. Tuy nhiên, khi các cặp đôi dành thời gian để hiểu rõ những điểm tương đồng và khác biệt của mình, họ có thể điều chỉnh mối quan hệ của mình với sự nhận thức và mục đích rõ ràng hơn.
Cuối cùng, tình yêu là quan trọng – nhưng giá trị chung thường quyết định liệu một cuộc hôn nhân có thể vượt qua thử thách thời gian hay không.