Du lịch đen – Cầu nối quá khứ và hiện tại

Du lịch đen là loại hình du lịch đưa du khách đến những địa điểm từng xảy ra thảm kịch trong lịch sử như nhà máy hạt nhân Chernobyl, thành phố Hiroshima hay Cánh đồng Chết ở Campuchia. Dù ngày càng phổ biến, du lịch đen vẫn bị nhiều người hiểu lầm là sự tò mò bệnh hoạn hay ám ảnh với cái chết. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Philip Stone, sáng lập Viện nghiên cứu Du lịch Đen (Anh), bản chất của loại hình này là tưởng niệm những mất mát giúp con người nhận thức sâu sắc về những bi kịch đã xảy ra thông qua các bảo tàng, di tích và đài tưởng niệm.

Những con chó lang thang trong ‘thị trấn ma” Pripyat thuộc Chernobyl. Ảnh: Dimitar Dilkoff/Agence France-Presse

Mỗi du khách đến với du lịch đen đều có lý do riêng. Có người tìm về để tưởng nhớ nạn nhân, có người muốn hiểu rõ hơn về lịch sử và rút ra bài học cho hiện tại. Khi chứng kiến tận mắt những di vật ở trại tập trung Auschwitz hay đọc tên các nạn nhân tại Đài tưởng niệm 11/9, nhiều người cảm nhận sâu sắc về những đau thương trong quá khứ. Vì thế, loại hình này không đơn thuần là tìm kiếm cảm giác lạ, mà còn là hành trình suy ngẫm về cuộc sống và cái chết.

Tuy nhiên, du lịch đen cũng gây nhiều tranh cãi khi có nguy cơ biến những nơi đau thương thành điểm đến thương mại hóa. Một số quốc gia hạn chế quảng bá các địa điểm này để tránh làm tổn thương ký ức dân tộc. Ngoài ra, nhiều người vẫn nhầm lẫn du lịch đen với các loại hình khác như du lịch khu ổ chuột, du lịch chiến tranh hay du lịch mạo hiểm khiến ý nghĩa thật sự của nó bị bóp méo.

Theo Tiến sĩ Duncan Light, phần lớn du khách tham gia du lịch đen không phải vì tò mò bệnh hoạn, mà vì muốn hiểu thêm về lịch sử, bày tỏ lòng kính trọng với các nạn nhân hoặc kết nối với người thân đã khuất. Bản chất của du lịch đen là tiếp cận lịch sử một cách “có ý thức và tôn trọng” nhằm giúp con người thấu hiểu những mặt tối của quá khứ để rút ra bài học quý giá cho hiện tại và tương lai.

Du khách tại bảo tàng diệt chủng Tuol Sleng, Campuchia. Ảnh: Britannica

Dù còn nhiều tranh cãi, du lịch đen ngày càng khẳng định vai trò như một cầu nối giúp con người nhận thức sâu sắc hơn về lịch sử và giá trị của cuộc sống. Nếu được thực hiện đúng cách, đây sẽ là hành trình ý nghĩa, giúp nhắc nhớ những bài học đau thương để nhân loại không lặp lại sai lầm trong quá khứ.