Thỏa thuận khoáng sản Mỹ – Ukraine gây tranh cãi, Nga lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ

Ngày 30/4, Mỹ và Ukraine đã ký kết một thỏa thuận hợp tác chiến lược nhằm khai thác và tiếp cận các nguồn khoáng sản quan trọng tại Ukraine, bao gồm đất hiếm, lithium, titan và các nguyên liệu chiến lược khác. Thỏa thuận được đánh giá là bước đi có ý nghĩa lớn về mặt kinh tế và địa chính trị, nhưng cũng vấp phải sự phản đối gay gắt từ phía Nga.

Ảnh: Getty Images 

Theo giới chức Washington, thỏa thuận được thiết kế nhằm giúp Mỹ giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc – quốc gia hiện kiểm soát phần lớn thị trường khoáng sản toàn cầu – đồng thời chuyển hóa mô hình hỗ trợ Ukraine từ viện trợ quân sự sang hợp tác kinh tế thực chất.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ, ông Scott Bessent, cho biết việc hợp tác khai thác khoáng sản sẽ mang lại lợi ích dài hạn cho cả hai nước và góp phần thúc đẩy tái thiết Ukraine sau chiến tranh. Một quỹ đầu tư chung cũng sẽ được thành lập để hỗ trợ các dự án phát triển cơ sở hạ tầng và công nghiệp khai khoáng.

Về phía Kyiv, các quan chức Ukraine khẳng định đất nước vẫn giữ toàn quyền sở hữu và kiểm soát các tài nguyên quốc gia. Bộ trưởng Kinh tế Ukraine Yulia Svyrydenko nhấn mạnh: “Chúng tôi hoan nghênh đầu tư từ Mỹ, nhưng các mỏ khoáng sản vẫn thuộc chủ quyền Ukraine. Việc khai thác và cấp phép sẽ tuân thủ luật pháp quốc gia.”

Tuy nhiên, giới phân tích nhận định Ukraine hiện đang chịu sức ép lớn về tài chính và an ninh, khiến nước này phải chấp nhận những điều kiện đầu tư ưu đãi dành cho phía Mỹ.

The Guardian cho biết, Điện Kremlin ngay lập tức đã lên án thỏa thuận này, gọi đó là “sự tiếp tay cho hành vi chiếm đoạt tài nguyên của Ukraine”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga cáo buộc Washington lợi dụng tình hình bất ổn để thúc đẩy lợi ích địa chính trị và kinh tế tại Đông Âu.

“Mỹ đang tiến hành một chiến dịch khai thác tài nguyên có hệ thống dưới danh nghĩa viện trợ,” tuyên bố nêu rõ, đồng thời khẳng định thỏa thuận này sẽ làm phức tạp thêm nỗ lực chấm dứt xung đột.

Một số nhà quan sát phương Tây ủng hộ thỏa thuận, coi đây là bước đi hợp lý giúp Ukraine giảm phụ thuộc vào viện trợ quân sự và tự chủ hơn về kinh tế. Ngược lại, nhiều tổ chức nhân quyền và môi trường lo ngại rằng việc đẩy mạnh khai thác khoáng sản trong điều kiện hậu chiến có thể dẫn đến nguy cơ lạm dụng tài nguyên và vi phạm quyền của người dân địa phương.

Thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine là minh chứng cho sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của chính quyền Trump, từ viện trợ quân sự sang ưu tiên hợp tác kinh tế. Tuy nhiên, bước đi này cũng làm gia tăng căng thẳng với Nga và đặt Ukraine vào vị thế phải cân bằng giữa chủ quyền tài nguyên và nhu cầu tái thiết cấp bách.