EU lên kế hoạch bổ sung tín chỉ carbon quốc tế vào mục tiêu khí hậu 2040, gây tranh cãi nội bộ và quốc tế

Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét sử dụng tín chỉ carbon quốc tế như một phần trong chiến lược đạt mục tiêu khí hậu vào năm 2040. Đây là nội dung chính được tiết lộ trong dự thảo tài liệu mà Reuters tiếp cận, cho thấy khối này dự định đưa cơ chế thị trường carbon toàn cầu vào hệ thống cắt giảm phát thải của mình, mở ra cả cơ hội lẫn rủi ro trong giai đoạn chuyển đổi xanh đầy thách thức.

Ảnh: Reuters 

Theo tài liệu dự kiến được Ủy ban châu Âu công bố vào ngày 2/7 tới, EU sẽ cho phép các quốc gia thành viên sử dụng tối đa 3% lượng phát thải cần cắt giảm bằng cách mua tín chỉ carbon quốc tế. Những tín chỉ này phải thuộc loại “chất lượng cao”, phát sinh từ các dự án thực sự có khả năng hấp thụ hoặc loại bỏ carbon khỏi khí quyển – như trồng rừng ở các nước đang phát triển. Cụ thể, hệ thống này sẽ được áp dụng từ năm 2036 và hướng tới mục tiêu chung của khối là giảm 90% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2040, so với mức năm 1990.

Các quốc gia như Ba Lan, Ý và Cộng hòa Séc – nơi còn phụ thuộc lớn vào than đá – ủng hộ việc cho phép sử dụng tín chỉ quốc tế để giảm áp lực lên doanh nghiệp và người dân. Họ cho rằng đây là cách tiếp cận thực tế, trong bối cảnh chi phí cắt giảm phát thải trong nước vẫn còn cao và khó triển khai nhanh.

Ngoài ra, việc sử dụng tín chỉ carbon từ các nước đang phát triển còn được xem là biện pháp hỗ trợ tài chính cho khu vực dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu – phù hợp với vai trò toàn cầu của EU trong lĩnh vực môi trường.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cảnh báo rằng việc phụ thuộc vào tín chỉ carbon quốc tế có thể trở thành “cái cớ” để trì hoãn cắt giảm phát thải thực tế trong nội địa. Hội đồng cố vấn khoa học của EU (ESABCC) đã công khai phản đối việc sử dụng tín chỉ này, cho rằng điều đó có thể “làm suy yếu tính minh bạch và tham vọng khí hậu của châu Âu”.

Ngoài ra, quốc gia chủ trì Hội nghị khí hậu COP30 – Brazil – cũng cảnh báo về sự lạm dụng tín chỉ carbon, nếu các dự án không thực sự tạo ra giá trị môi trường hoặc bị thiếu minh bạch trong quy trình đo lường, báo cáo và xác minh (MRV).

Tại nội bộ EU, các nước Bắc Âu như Đan Mạch, Phần Lan phản đối mạnh mẽ việc sử dụng tín chỉ carbon thay cho hành động thực tế. Họ cho rằng, điều đó đi ngược với cam kết “Net Zero” đã được nhiều chính phủ công bố, và làm mất lòng tin của người dân vào các chính sách khí hậu. Trong khi đó, Đức và Pháp được cho là đang giữ quan điểm trung dung – ủng hộ sử dụng tín chỉ ở mức hạn chế, nhưng đồng thời yêu cầu các cơ chế kiểm soát nghiêm ngặt.

Việc EU cân nhắc sử dụng tín chỉ carbon quốc tế như một phần của mục tiêu khí hậu 2040 thể hiện sự linh hoạt trong cách tiếp cận, nhất là trong bối cảnh kinh tế – xã hội nhiều biến động. Tuy nhiên, nếu không được giám sát chặt chẽ và thiết kế minh bạch, công cụ này có thể trở thành “kẽ hở” làm suy yếu nỗ lực chống biến đổi khí hậu thực chất.