AI có làm giảm đi sáng tạo con người? Hầu hết người Mỹ nói có

Bạn đã bao giờ tự hỏi, giữa dòng chảy công nghệ không ngừng, liệu AI có đang “ăn mòn” chính những gì làm nên con người – sáng tạo, mối quan hệ và khả năng suy nghĩ độc lập? Đó là nỗi lo đang lan rộng tại Mỹ, theo khảo sát Pew Research Center công bố ngày 19 tháng 9 năm 2025, nơi 50% người tham gia cho biết họ lo ngại hơn hào hứng về AI – tăng vọt từ 37% năm 2021. Với 5.023 người lớn được khảo sát, báo cáo tiết lộ sự phân cực rõ rệt: AI được hoan nghênh cho các nhiệm vụ khoa học, nhưng bị nghi ngờ khi chạm đến “cốt lõi nhân loại”. Đây không chỉ là con số khô khan; nó phản ánh nỗi sợ sâu xa về một tương lai nơi máy móc không chỉ hỗ trợ, mà còn thay thế linh hồn sáng tạo của chúng ta, đặt ra câu hỏi lớn: Liệu công nghệ có đang cứu rỗi hay hủy hoại loài người?

Khảo sát Pew cho thấy 53% người Mỹ tin AI sẽ làm giảm khả năng suy nghĩ sáng tạo, so với chỉ 16% nghĩ sẽ cải thiện. 50% lo ngại về mối quan hệ con người, với 5% lạc quan, và 47% dự đoán AI làm suy yếu kỹ năng giải quyết vấn đề – chỉ 10% thấy tích cực. Người trẻ dưới 30, tiếp xúc AI nhiều hơn (62% biết nhiều về AI so với 32% người trên 65), lại lo lắng nhất: 61% nghĩ AI làm giảm sáng tạo, so với 42% ở nhóm cao tuổi. Một người tham gia chia sẻ: “Là giáo viên, tôi hiểu trẻ em cần phát triển sự tò mò, giải quyết vấn đề, suy nghĩ phê phán và sáng tạo – những phẩm chất tôi tin AI đang dần cướp mất từ chúng ta”.

Credit: Intelligent CIO

Công chúng Mỹ cũng phân biệt rõ: 73% chấp nhận AI giúp việc nhà như dọn dẹp hay nấu ăn, nhưng 86% sinh viên dùng AI cho học tập khiến giáo viên lo lắng về kỹ năng cơ bản. 76% muốn biết nội dung tiêu dùng (ảnh, video, văn bản) có từ AI không, phản ánh nỗi sợ “thực tế giả” và mất lòng tin. Tuy nhiên, AI được ủng hộ cho nhiệm vụ khoa học: 74% cho dự báo thời tiết, 70% phát hiện tội phạm tài chính, 66% phát triển thuốc mới, 61% nhận diện nghi phạm. Ngược lại, 73% phản đối AI tư vấn niềm tin tôn giáo, 67% chống dùng AI đánh giá tính tương thích tình cảm.

So với chuyên gia, công chúng bi quan hơn: Chỉ 17% nghĩ AI tích cực cho Mỹ trong 20 năm tới, so với 56% chuyên gia. Nhóm thiểu số và khuyết tật lo ngại sâu hơn, vì AI thường khuếch đại bias. 57% cảm thấy “không kiểm soát” AI trong cuộc sống, và 72% ủng hộ quy định nghiêm ngặt hơn (theo Gallup-SCSP 2025). Stanford’s HAI AI Index 2025 cho thấy xu hướng toàn cầu tương tự: Lo lắng tăng dù AI tiện lợi.

Sâu sắc hơn, khảo sát không chỉ vẽ bức tranh lo âu; nó phản ánh xung đột cốt lõi giữa tiến bộ kỹ thuật và bản chất con người. Trong kỷ nguyên AI “dân chủ hóa” sáng tạo, nỗi sợ mất kỹ năng – như suy nghĩ phê phán hay kết nối cảm xúc – nhắc nhở rằng con người không phải cỗ máy. AI có thể hỗ trợ, nhưng nếu thay thế, chúng ta có thể đánh mất chính điều làm nên loài người: khả năng sáng tạo từ hỗn loạn, kết nối từ khác biệt. Khi 72% ủng hộ quy định, đây là lời kêu gọi hành động: Công nghệ phải phục vụ con người, không phải ngược lại. Cuối cùng, khảo sát Pew là lời cảnh tỉnh – AI có thể thay đổi thế giới, nhưng chúng ta phải đảm bảo nó không thay đổi chúng ta theo cách tồi tệ nhất.