Airbus A320 vượt qua Boeing 737: Cột mốc lịch sử trong cuộc đua bầu trời

Khi một chiếc A320 lướt nhẹ trên đường băng ở Ả Rập Xê Út, nó không chỉ chở hành khách mà còn mang theo một chiến thắng lịch sử: Airbus đã chính thức vượt qua Boeing 737 để trở thành dòng máy bay phản lực được giao nhiều nhất thế giới. Ngày 7 tháng 10 năm 2025, với việc bàn giao chiếc máy bay thứ 12.260 thuộc gia đình A320 cho hãng hàng không giá rẻ Flynas, châu Âu đã khẳng định vị thế của mình trong ngành hàng không toàn cầu, đánh dấu sự kết thúc của một cuộc chiến kéo dài bốn thập kỷ giữa hai gã khổng lồ Airbus và Boeing. Đây không chỉ là con số thống kê khô khan, mà là minh chứng cho sức mạnh của sự đổi mới, sự kiên trì và khả năng thích ứng với những thay đổi của thị trường – những bài học sâu sắc mà ngành công nghiệp hàng không có thể rút ra cho tương lai.

Gia đình A320, dòng máy bay thân hẹp (narrow-body) được thiết kế để kết nối các trung tâm lớn nhưng nhanh chóng trở thành “ngựa thồ” của các hãng hàng không giá rẻ, đã ghi dấu ấn kể từ khi ra mắt năm 1984. Lúc bấy giờ, Airbus – một liên minh châu Âu non trẻ gồm Pháp, Đức, Tây Ban Nha và Anh – đang vật lộn với tương lai sau những thất bại ban đầu của hai dòng máy bay thân rộng. Dự án A320, do nhà sáng lập Airbus Roger Beteille khởi xướng, suýt nữa bị hủy bỏ vì tranh cãi nội bộ: Người Pháp ủng hộ tập trung vào thị trường 150 ghế mới nổi ở Mỹ, trong khi Lufthansa kiên quyết với các máy bay lớn hơn. Nó chỉ được cứu vãn nhờ sự can thiệp bất ngờ của Tổng thống Pháp François Mitterrand và Thủ tướng Đức Helmut Kohl, những người vô tình chọn cùng một trung gian – chính trị gia Bavaria Franz-Josef Strauss – để hòa giải qua những bức thư bí mật, như được kể trong cuốn sách Airbus: The First 50 Years. Năm 1987, chiếc A320 đầu tiên cất cánh từ Toulouse, Pháp, mang theo công nghệ fly-by-wire tiên phong – hệ thống điều khiển bằng dây điện tử thay vì cơ khí truyền thống. Ban đầu, công đoàn và một số hãng hàng không phản đối kịch liệt, lo ngại mất kiểm soát thủ công, nhưng fly-by-wire nhanh chóng trở thành tiêu chuẩn ngành, giúp A320 bay êm ái, tiết kiệm nhiên liệu và an toàn hơn.

Credit: PYOK

So sánh với đối thủ, Boeing 737 – ra mắt từ những năm 1960 – từng thống trị thị trường nhờ thiết kế đơn giản, đáng tin cậy, phục vụ từ các trung tâm lớn đến các chuyến bay giá rẻ. Tổng cộng, hai dòng máy bay này đã được giao hơn 25.000 chiếc, chiếm lĩnh phân khúc thân hẹp bận rộn nhất. Tuy nhiên, Airbus đã khéo léo vượt lên nhờ chiến lược chinh phục các hãng giá rẻ sau sự cố 11/9, khi Boeing cắt giảm sản lượng do nhu cầu sụt giảm. Đến nay, với 12.260 chiếc được giao kể từ năm 1988 – theo dữ liệu từ công ty phân tích hàng không Cirium của Anh và chuyên gia Rob Morris – A320 đã chính thức soán ngôi 737. Airbus, hiện là nhà sản xuất máy bay lớn nhất thế giới theo số lượng giao hàng hàng năm, đang mở rộng nhà máy tại Mỹ và Trung Quốc để đáp ứng nhu cầu bùng nổ từ tầng lớp trung lưu châu Á, mang hàng chục triệu hành khách mới lên bầu trời.

Nhưng đằng sau con số ấn tượng là những bài học sâu sắc về sự mong manh của thành công. A320 từng đối mặt với tai nạn sớm, khơi dậy tranh luận về sự cân bằng giữa tự động hóa và kiểm soát thủ công của phi công – một vấn đề vẫn ám ảnh ngành sau các vụ rơi của 737 MAX năm 2018-2019, đẩy Boeing vào khủng hoảng và buộc phải khôi phục sản xuất dưới giới hạn quy định. Adam Pilarski, cựu nhà kinh tế trưởng của Douglas Aircraft (sau này bị Boeing mua lại), nhận xét: “Lúc đầu, không ai nghĩ nó sẽ thành công, nhưng giờ nó đang thắng thế, ít nhất ở các biến thể lớn hơn”. Max Kingsley-Jones, trưởng bộ phận tư vấn của Cirium, bổ sung: “Đây là chiếc máy bay thương mại thành công đầu tiên không phải của Mỹ. Nó buộc các đối thủ phải tạo ra những lựa chọn cạnh tranh”. Thậm chí, Thủ tướng Anh Margaret Thatcher năm 1984 từng cảnh báo Quốc hội: “Tôi không muốn một Concorde khác trên tay mình”, ám chỉ nỗi sợ chi phí khổng lồ của dự án siêu thanh Anglo-Pháp trước đó. Những câu chuyện này không chỉ minh họa cuộc chiến xuyên Đại Tây Dương mà còn nhấn mạnh vai trò của sự hỗ trợ chính phủ châu Âu – điều Boeing thường chỉ trích – trong việc biến một ý tưởng táo bạo thành biểu tượng.

Về mặt chiến lược, cột mốc này củng cố vị thế của Airbus trong phân khúc thân hẹp, nơi nhu cầu đang bùng nổ nhờ tăng trưởng kinh tế châu Á. Tuy nhiên, cả hai ông lớn đều không vội thay thế các mẫu xe tiền mặt này. Tại hội nghị ISTAT ở Prague hôm thứ Hai, các lãnh đạo cho biết họ sẽ chờ tiến bộ về công nghệ động cơ trước khi phát triển mẫu mới, có thể vào thập kỷ tới. Rob Morris dự đoán: “Boeing không thể đuổi kịp gia đình A320 hiện tại dựa trên kế hoạch sản xuất, nhưng điều này có thể củng cố quyết tâm của họ nghĩ về tương lai sau 737 khi thời cơ đến”. Trong khi đó, những đối thủ mới nổi từ Trung Quốc, Embraer của Brazil (đang cân nhắc bước lên từ máy bay khu vực) và startup JetZero của California với thiết kế thân máy bay đột phá, đang thách thức sự thống trị của bộ đôi này.

Sự vượt trội của A320 không chỉ là chiến thắng thương mại mà còn là biểu tượng của sự kiên cường châu Âu trong một ngành từng bị Mỹ thống trị. Từ một dự án suýt sụp đổ đến nhà máy lắp ráp khổng lồ thay thế A380 bị ngừng sản xuất, A320 đã biến Toulouse thành trung tâm đổi mới, nơi fly-by-wire không chỉ là công nghệ mà còn là triết lý: Tin tưởng vào máy móc để bay xa hơn. Trong bối cảnh hàng không đối mặt với biến đổi khí hậu và cạnh tranh toàn cầu, cột mốc này nhắc nhở rằng thành công không đến từ kích thước mà từ khả năng thích ứng – giống như cách A320 đã chuyển từ trung tâm lớn sang mạng lưới giá rẻ, mang giấc mơ bay đến hàng triệu người.