Apple – Khi “Gã khổng lồ nhỏ bé” đối diện cơn địa chấn từ App Store

Trong thế giới công nghệ hiện đại, Apple không chỉ là một công ty sản xuất phần cứng, mà còn là một “người gác cổng” khổng lồ định hình cách thức các ứng dụng hoạt động và tiếp cận người dùng. Tuy nhiên, vụ kiện kéo dài nhiều năm giữa Apple và Epic Games – nhà phát triển của trò chơi đình đám Fortnite – đang làm lung lay vị thế tưởng chừng bất khả xâm phạm của Apple, đặc biệt là với nền tảng App Store.

Ảnh: Internet

Vụ việc bắt đầu vào năm 2020 khi Epic công khai chống lại chính sách thu phí 30% của Apple trên các giao dịch trong ứng dụng. Không chỉ là một cuộc chiến về tiền bạc, vụ kiện Epic v. Apple đã trở thành một cuộc tranh luận rộng lớn hơn về quyền lực, đạo đức kinh doanh và sự kiểm soát trong thế giới di động.

Phán quyết lịch sử và sự thất vọng của tòa án

Cuối tháng trước, Thẩm phán Yvonne Gonzalez Rogers – người theo sát vụ kiện trong suốt 5 năm qua – đã đưa ra một phán quyết mạnh mẽ: Apple không còn được phép cản trở các nhà phát triển trong việc điều hướng người dùng ra khỏi App Store để thực hiện thanh toán qua web. Quan trọng hơn, bà cáo buộc Apple cố tình né tránh phán quyết ban đầu từ năm 2021 bằng cách tạo ra những rào cản kỹ thuật và chính sách phức tạp, khiến các nhà phát triển gần như không thể hướng người dùng đến nền tảng thanh toán ngoài.

Sự bức xúc của tòa án được thể hiện rõ ràng qua từng dòng trong phán quyết, bao gồm cả việc đề nghị khởi tố hình sự một giám đốc của Apple vì lời khai gian dối trước tòa. Đây không chỉ là một cú đánh về pháp lý, mà còn là đòn giáng vào uy tín đạo đức mà Apple luôn cố xây dựng.

Sự thay đổi văn hóa và mô hình kinh doanh của Apple

Nhà báo John Gruber – người theo dõi Apple sát sao hơn hai thập kỷ – cho rằng gốc rễ của vấn đề đến từ sự chuyển dịch chiến lược của Apple trong thập kỷ qua. Khi thị trường smartphone đạt ngưỡng bão hòa, Apple không thể cứ mãi tăng trưởng nhờ việc bán thêm iPhone. Thay vào đó, hãng bắt đầu tìm kiếm lợi nhuận từ chính hệ sinh thái người dùng – trong đó, App Store và các dịch vụ số trở thành “con gà đẻ trứng vàng”.

Chiến lược này đã giúp Apple duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, đặc biệt với mảng dịch vụ chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong doanh thu. Nhưng mặt trái là sự căng thẳng ngày càng gia tăng giữa Apple và các đối tác phát triển ứng dụng – những người cảm thấy bị bóp nghẹt bởi chính nền tảng mà họ giúp tạo dựng.

Amazon và Spotify là hai trong số ít những “ông lớn” dám đứng lên phản đối, bằng cách không cho phép người dùng mua ebook hoặc đăng ký nhạc trực tiếp trong ứng dụng iOS. Sau phán quyết mới nhất, Amazon đã cập nhật ứng dụng Kindle để cho phép mua sách qua web, và Spotify cũng đang trong quá trình làm điều tương tự với dịch vụ đăng ký của mình.

“Gã khổng lồ nhỏ bé” và ảo tưởng về sự kiểm soát

Một điểm nhấn thú vị trong cuộc trò chuyện là cách Apple vẫn cố gắng trình bày hình ảnh của mình như một công ty nhỏ bé, giữa những gã khổng lồ công nghệ. Nhưng thực tế, Apple là một trong những công ty có giá trị lớn nhất thế giới, bán ra gần như cùng số lượng iPhone trong một quý như cả ba năm đầu ra mắt cộng lại. Quy mô và tầm ảnh hưởng của Apple hiện nay vượt xa những gì Steve Jobs từng hình dung.

Chính vì vậy, việc kiểm soát ứng dụng trên iPhone không còn là vấn đề kỹ thuật, mà là một vấn đề chính trị, pháp lý và văn hóa doanh nghiệp. Apple có thể quyết định ứng dụng nào được tồn tại, mô hình kinh doanh nào được chấp nhận, và ai có thể tiếp cận hàng tỷ người dùng của mình. Đó là quyền lực mà tòa án, các nhà phát triển và chính phủ ngày càng đặt câu hỏi.

Từ Siri đến AI – Văn hóa nội bộ đang gặp vấn đề?

Một phần cuối thú vị trong cuộc trò chuyện là mối liên hệ giữa văn hóa doanh nghiệp của Apple và những vấn đề gần đây liên quan đến Siri và trí tuệ nhân tạo. Apple hiện đang tụt hậu trong cuộc đua AI, với Apple Intelligence và Siri bị chỉ trích là chậm chạp và thiếu sáng tạo.

Gruber cho rằng, một công ty từng được biết đến với sự đột phá, đang dần trở nên quá cẩn trọng, quá “quản trị,” và mất đi tinh thần khởi nghiệp linh hoạt. Và vụ việc App Store – từ chiến lược, phản ứng với tòa án, đến sự trì trệ trong thay đổi – là minh chứng rõ ràng cho một Apple đang “già đi.”

Apple có còn “làm điều đúng đắn”?

Câu hỏi đặt ra lúc này không chỉ là liệu Apple có phải chia sẻ thêm quyền lực và doanh thu, mà là: Apple có còn xứng đáng với hình ảnh mà họ đã xây dựng – một công ty vì người dùng, vì sáng tạo và vì sự tử tế trong kinh doanh?

Khi chính một thẩm phán cáo buộc Apple gian lận và lạm dụng quyền lực, và khi các nhà phát triển lớn đang lần lượt tìm cách thoát khỏi hệ sinh thái iOS, Apple buộc phải suy ngẫm về hướng đi của mình. Bởi nếu không thay đổi, tương lai của “gã khổng lồ nhỏ bé” này có thể sẽ không còn rực rỡ như trước.

Nguồn: The Verge