Bộ trưởng Y tế Mỹ sa thải toàn bộ ban cố vấn vaccine độc lập: Chuyên gia lo ngại niềm tin cộng đồng bị lung lay

Ngày 10/6/2025, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, ông Robert F. Kennedy Jr. (RFK Jr.), đã chính thức sa thải toàn bộ 17 thành viên của Ủy ban Tư vấn về Thực hành Tiêm chủng (ACIP) trực thuộc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC). Động thái gây tranh cãi này lập tức vấp phải làn sóng phản đối từ giới chuyên gia y tế, chính trị gia và các tổ chức chuyên môn khi lo ngại nguy cơ suy giảm lòng tin của người dân vào hệ thống tiêm chủng quốc gia.

Ảnh: Reuters 

Ông Kennedy cho biết ông quyết định nhằm loại bỏ các xung đột lợi ích và tái thiết lại một hội đồng cố vấn thực sự độc lập. “Người dân Mỹ xứng đáng có một hệ thống y tế minh bạch, không bị chi phối bởi các thế lực tài chính và công nghiệp dược phẩm,” ông tuyên bố.

Trước đó, trong tháng 6, Bộ Y tế Mỹ cũng đã công bố hướng dẫn không khuyến nghị vaccine COVID-19 thường xuyên cho trẻ em và phụ nữ mang thai — một sự thay đổi lớn được ban hành mà không thông qua ý kiến từ ACIP, vốn là cơ quan tư vấn khoa học cao nhất về vaccine tại Mỹ.

Phản ứng trước quyết định này, tiến sĩ Sean O’Leary, Chủ tịch Ủy ban bệnh truyền nhiễm thuộc Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ, cảnh báo: “Xóa bỏ toàn bộ hội đồng khoa học chuyên gia về vaccine là hành động chưa từng có và cực kỳ nguy hiểm. Điều này có thể khiến nhiều sinh mạng bị đe dọa do bệnh lây nhiễm mà đáng ra có thể phòng tránh.”

Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện, ông Chuck Schumer, lên án hành động của Bộ trưởng Kennedy là “một đòn đánh chính trị nhằm vào khoa học”. Ông cho rằng việc loại bỏ toàn bộ hội đồng vaccine không làm tăng lòng tin, mà ngược lại, khiến dư luận thêm nghi ngờ về tính khách quan trong các quyết định y tế công. Hiệp hội Y khoa Mỹ (AMA) cũng đã lên tiếng yêu cầu Thượng viện mở cuộc điều tra và kêu gọi chính quyền rút lại quyết định này.

Ngay sau quyết định trên, tiến sĩ Lakshmi Panagiotakopoulos — chuyên gia hàng đầu về vaccine COVID-19 tại CDC — đã từ chức. Trong thư chia tay, bà cho biết không thể tiếp tục làm việc trong môi trường “thiếu cam kết bảo vệ nhóm dân số dễ tổn thương”. Trên thị trường tài chính, cổ phiếu của các hãng dược như Moderna, Pfizer, GSK và AstraZeneca biến động nhẹ. Giới phân tích nhận định nhà đầu tư đang thận trọng trước những thay đổi chính sách có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và tiêu thụ vaccine toàn cầu.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 2/2025, ông RFK Jr. đã có loạt cải tổ sâu rộng trong ngành y tế Mỹ. Ngoài CDC, ông còn thay đổi nhân sự tại Viện Y tế Quốc gia (NIH), Viện An toàn Nghề nghiệp và Sức khỏe (NIOSH), đồng thời tạm dừng nhiều chương trình truyền thông về tiêm chủng đại chúng. Tuy khẳng định hành động của mình nhằm “phục hồi lòng tin vào khoa học”, ông Kennedy vẫn bị chỉ trích là đang chính trị hoá y tế công cộng, khi nhiều quyết định được đưa ra không thông qua quy trình khoa học độc lập, minh bạch.

Việc loại bỏ toàn bộ ủy ban vaccine quốc gia vào thời điểm chỉ vài tuần trước kỳ họp định kỳ của ACIP (dự kiến diễn ra từ 25–27/6) khiến nhiều chuyên gia lo ngại. “Không có tiếng nói độc lập, không có quy trình thẩm định khoa học, mọi chính sách vaccine sẽ trở nên tùy tiện và thiếu căn cứ,” một nhà dịch tễ học từ Đại học Johns Hopkins nhận định.

Dư luận hiện đang dõi theo phản ứng của Quốc hội Mỹ và các bang, trong khi cộng đồng y tế kêu gọi nhanh chóng thành lập một cơ chế thay thế, đảm bảo sự minh bạch và khoa học trong các quyết định tiêm chủng quốc gia.