Chính quyền Trump áp đặt trừng phạt đối với bốn thẩm phán Tòa án Hình sự Quốc tế liên quan đến điều tra về Israel và Afghanistan

Ngày 5/6/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với bốn thẩm phán của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC), cáo buộc họ tham gia vào các cuộc điều tra “phi pháp và mang động cơ chính trị” nhằm vào công dân Mỹ và đồng minh Israel. Động thái này được xem là leo thang căng thẳng giữa Washington và ICC, đồng thời vấp phải sự chỉ trích từ cộng đồng quốc tế.

Ảnh: AP 

Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Marco Rubio tuyên bố các lệnh trừng phạt nhằm vào các thẩm phán Solomy Balungi Bossa (Uganda), Luz del Carmen Ibáñez Carranza (Peru), Reine Adélaïde Sophie Alapini Gansou (Benin) và Beti Hohler (Slovenia). Những người này bị cáo buộc đã phê chuẩn các cuộc điều tra về tội ác chiến tranh của quân đội Mỹ tại Afghanistan và ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cùng cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant liên quan đến xung đột tại Gaza. 

Chính quyền Trump cho rằng ICC không có thẩm quyền đối với công dân Mỹ và Israel, vì cả hai quốc gia này không phải là thành viên của Tòa. Ông Rubio nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ không cho phép một tổ chức quốc tế vượt quá thẩm quyền, đe dọa chủ quyền và an ninh quốc gia của Mỹ cũng như các đồng minh.”

Tòa án Hình sự Quốc tế đã lên án mạnh mẽ các lệnh trừng phạt, cho rằng đây là hành động nhằm “gây tổn hại đến công việc tư pháp độc lập và vô tư” của Tòa. ICC khẳng định sẽ tiếp tục thực hiện sứ mệnh mang lại công lý cho các nạn nhân trên toàn thế giới.

Liên Hợp Quốc bày tỏ “sự tiếc nuối sâu sắc” trước quyết định của Mỹ và kêu gọi Washington đảo ngược động thái này. Người phát ngôn của Văn phòng Nhân quyền Liên Hợp Quốc nhấn mạnh rằng việc truy cứu trách nhiệm toàn cầu là điều cần thiết để đảm bảo hòa bình và an ninh cho tất cả mọi người.

Liên minh châu Âu cũng chỉ trích các lệnh trừng phạt, cho rằng chúng “làm suy yếu hệ thống tư pháp hình sự quốc tế” và cản trở nỗ lực chống lại tình trạng miễn trừ trách nhiệm trên toàn cầu. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hoan nghênh quyết định của Mỹ, gọi ICC là một “tòa án chính trị hóa” và cáo buộc Tòa “bị ám ảnh với việc săn lùng Israel và Mỹ”. 

Ngược lại, các tổ chức nhân quyền như Human Rights Watch và Amnesty International đã lên án các lệnh trừng phạt, cho rằng chúng “đe dọa công lý quốc tế” và “gửi thông điệp rằng Israel đứng trên luật pháp”. Các tổ chức này cảnh báo rằng hành động của Mỹ có thể cản trở các cuộc điều tra về tội ác chiến tranh trên toàn thế giới, bao gồm cả ở Ukraine, Uganda và Darfur.

Đây không phải là lần đầu tiên chính quyền Trump áp đặt trừng phạt đối với ICC. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã trừng phạt cựu Công tố viên trưởng Fatou Bensouda liên quan đến cuộc điều tra về các hành vi của quân đội Mỹ tại Afghanistan. Các lệnh trừng phạt mới nhất được ban hành sau khi ICC ra lệnh bắt giữ Thủ tướng Netanyahu và cựu Bộ trưởng Gallant vì cáo buộc sử dụng nạn đói như một phương pháp chiến tranh và thực hiện các tội ác chống lại loài người trong cuộc xung đột tại Gaza.

Các chuyên gia cảnh báo rằng các lệnh trừng phạt có thể làm suy yếu hoạt động của ICC, gây khó khăn cho việc tài trợ, truy cập dữ liệu và hợp tác quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh Tòa đang đối mặt với nhiều thách thức nội bộ và áp lực chính trị. 

Tình hình hiện tại đặt ra câu hỏi lớn về vai trò của Mỹ trong việc thúc đẩy công lý quốc tế và tôn trọng luật pháp quốc tế, đồng thời làm dấy lên lo ngại về sự suy yếu của các thể chế toàn cầu trong việc đối phó với các tội ác nghiêm trọng.