Chính quyền Trump yêu cầu Harvard công khai hồ sơ tài trợ từ nước ngoài

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã chính thức yêu cầu Đại học Harvard công bố toàn bộ hồ sơ liên quan đến các khoản tài trợ và mối quan hệ tài chính với các tổ chức nước ngoài, trong bối cảnh lo ngại về ảnh hưởng của các thế lực ngoại quốc đến giáo dục đại học tại Mỹ ngày càng gia tăng.

Theo thông tin từ Bộ Giáo dục Mỹ, yêu cầu này nằm trong một chiến dịch rộng hơn nhằm đảm bảo tính minh bạch của các trường đại học hàng đầu liên quan đến các nguồn tài chính đến từ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, Qatar và Nga. Đại diện Bộ cho biết Harvard đã bị yêu cầu cung cấp báo cáo chi tiết các khoản đóng góp, tài trợ, hợp tác nghiên cứu và các thỏa thuận trao đổi học thuật từ năm 2020 đến nay.

Động thái lần này đánh dấu sự tiếp nối chính sách “nước Mỹ trên hết” (America First) mà chính quyền Trump đã tái khẳng định trong nhiệm kỳ thứ hai, với trọng tâm là kiểm soát ảnh hưởng nước ngoài trong các lĩnh vực nhạy cảm như công nghệ, giáo dục và truyền thông.

Phó Tổng thống J.D. Vance cũng phát biểu trong một buổi họp báo rằng: “Người dân Mỹ có quyền biết ai đang tài trợ cho những trường đại học đào tạo thế hệ lãnh đạo tương lai của quốc gia.”

Một số nguồn tin từ chính phủ cho biết giới chức tình báo Mỹ đã nêu lên quan ngại về khả năng một số khoản tài trợ có thể đi kèm điều kiện gây ảnh hưởng đến chương trình giảng dạy hoặc định hướng nghiên cứu của các trường đại học Mỹ. Trung Quốc được xem là nước có hoạt động “ngoại giao học thuật” mạnh mẽ nhất, thông qua các viện Khổng Tử, các học bổng trao đổi và tài trợ cho các trung tâm nghiên cứu chiến lược.

Ảnh: Reuters

Harvard, trong hơn một thập kỷ qua, đã nhận hàng trăm triệu USD từ các tổ chức nước ngoài. Theo dữ liệu công khai, chỉ riêng từ năm 2014 đến 2019, trường này đã nhận hơn 100 triệu USD từ Trung Quốc. Tuy nhiên, trường chưa công khai đầy đủ chi tiết các điều khoản đi kèm của các khoản tài trợ này.

Trong một tuyên bố ngắn gọn, phát ngôn viên của Harvard cho biết nhà trường “cam kết hợp tác đầy đủ với các cơ quan liên bang” và khẳng định rằng mọi khoản tài trợ đều được thực hiện đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, tuyên bố này không đề cập cụ thể đến thời hạn nộp hồ sơ hoặc số lượng tài liệu được yêu cầu.

Các nhà phê bình cho rằng hành động của chính quyền có thể mang tính chất chính trị, đặc biệt trong bối cảnh Harvard là một biểu tượng của giới học thuật tự do vốn không mấy ủng hộ các chính sách của Tổng thống Trump.

Giới chuyên gia giáo dục cảnh báo rằng các yêu cầu khắt khe về công khai tài trợ nước ngoài có thể khiến các trường đại học Mỹ mất đi một phần lớn nguồn tài chính cho nghiên cứu và học bổng. Một số học giả còn lo ngại điều này sẽ làm suy giảm tinh thần hợp tác quốc tế trong học thuật – vốn là nền tảng phát triển khoa học toàn cầu.

Tuy nhiên, những người ủng hộ chính sách lại cho rằng sự minh bạch là cần thiết để bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì niềm tin của công chúng vào các cơ sở giáo dục.

Việc chính quyền Trump yêu cầu Harvard công khai hồ sơ tài trợ nước ngoài đang làm dấy lên cuộc tranh luận về ranh giới giữa minh bạch tài chính và tự do học thuật. Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, các trường đại học Mỹ có thể sẽ phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn từ chính phủ trong thời gian tới.