Chính sách thuế quan mới của Tổng thống Trump gây lo ngại toàn cầu: Chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu chao đảo

Sau khi bước vào nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng khởi động lại chính sách thương mại bảo hộ với loạt thuế quan mạnh tay áp lên hàng nhập khẩu từ hàng chục quốc gia, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Trung Quốc và các nước Đông Nam Á. Mức thuế dao động từ 10–46%, tùy ngành hàng, nhằm thúc đẩy sản xuất nội địa và giảm thâm hụt thương mại Mỹ.

Ảnh: Bloomberg

Tuy nhiên, hệ quả là các doanh nghiệp sản xuất toàn cầu rơi vào thế bị động. Nhiều tập đoàn đa quốc gia đang tạm hoãn kế hoạch đầu tư mới hoặc tái cấu trúc chuỗi cung ứng để tránh rủi ro chi phí tăng đột biến. Theo khảo sát từ một hiệp hội công nghiệp Nhật Bản, hơn 60% doanh nghiệp xuất khẩu ô tô và linh kiện cho biết họ đang “nghiêm túc xem xét chuyển hướng thị trường hoặc đàm phán lại hợp đồng dài hạn”.

Các nền kinh tế xuất khẩu mạnh tại châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam và Thái Lan đang chịu sức ép lớn từ chính sách thuế quan mới. Ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản – vốn dựa nhiều vào thị trường Mỹ – đang chứng kiến đợt giảm đơn hàng nghiêm trọng, trong khi các nhà máy dệt may và điện tử tại Đông Nam Á đối mặt với nguy cơ dư cung.

Theo Tờ The Japan Times, tại Nhật Bản, chỉ số sản xuất công nghiệp PMI đã giảm tháng thứ ba liên tiếp. Đồng thời, niềm tin kinh doanh của các nhà quản lý nhà máy cũng sụt giảm mạnh. Một số tập đoàn đang khẩn trương tìm đối tác trong Liên minh châu Âu hoặc đẩy mạnh tiêu thụ nội địa để bù đắp.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về chính sách của Mỹ, đồng thời kêu gọi nối lại đàm phán song phương để giảm thiểu thiệt hại. Hàn Quốc và Đài Loan cũng đang lên kế hoạch hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi cú sốc thương mại.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cảnh báo rằng nếu căng thẳng thương mại tiếp tục kéo dài, nền kinh tế toàn cầu có thể bước vào giai đoạn suy thoái kỹ thuật. Ngoài việc ảnh hưởng đến đầu tư và xuất khẩu, người tiêu dùng Mỹ cũng có thể phải chịu mức giá cao hơn do hàng hóa nhập khẩu bị đánh thuế, gây áp lực lạm phát nội địa.

Nhiều chuyên gia kinh tế quốc tế bày tỏ lo ngại rằng Tổng thống Trump có thể mở rộng chính sách thuế quan sang các ngành khác như công nghệ, dược phẩm và năng lượng, khiến tình hình càng thêm phức tạp. Đồng thời, các nhà đầu tư toàn cầu đang trở nên thận trọng, dẫn tới sự biến động mạnh trên các sàn chứng khoán và đồng tiền khu vực.

Trong bối cảnh đó, một số doanh nghiệp lớn tại châu Á đã bắt đầu dịch chuyển dây chuyền sản xuất sang các quốc gia có hiệp định thương mại tự do với Mỹ hoặc đẩy mạnh chiến lược “Trung lập hóa xuất xứ” nhằm tránh các hàng rào thuế quan. Một số khác tăng cường nội địa hóa hoặc đa dạng hóa nguồn nguyên liệu để hạn chế phụ thuộc vào chuỗi cung ứng xuyên quốc gia.

Ngoài ra, các nhà hoạch định chính sách tại Tokyo, Seoul và Jakarta đang thúc đẩy đàm phán các hiệp định thương mại song phương mới với EU và các quốc gia khu vực Nam Mỹ để mở rộng thị trường xuất khẩu, nhằm đối phó với nguy cơ suy giảm từ thị trường Mỹ.

Chính sách thuế quan cứng rắn của Tổng thống Donald Trump đang tạo ra cú sốc lớn đối với hoạt động sản xuất toàn cầu, đặc biệt là tại châu Á. Trong bối cảnh chưa rõ ràng về định hướng lâu dài từ phía Washington, các doanh nghiệp và chính phủ buộc phải có bước đi nhanh chóng và linh hoạt để thích nghi với môi trường thương mại đang thay đổi từng ngày.