Cộng đồng bản địa Chile muốn kiểm soát chặt hơn hoạt động khai thác lithium

By Trần Thanh Tùng

Tại vùng sa mạc Atacama khô cằn của Chile, nơi tập trung một trong những mỏ lithium lớn nhất thế giới, các cộng đồng bản địa đang lên tiếng yêu cầu có vai trò quyết định trong các dự án khai thác. Trong bối cảnh chính phủ Chile lên kế hoạch tăng sản lượng kim loại quan trọng này cho pin xe điện, người dân bản địa kêu gọi đảm bảo quyền lợi, bảo vệ môi trường và nguồn nước — những tài nguyên sống còn gắn liền với đời sống truyền thống của họ.

Hai công ty khai thác lớn nhất của Chile, Codelco (do nhà nước điều hành) và SQM (tư nhân) đang đàm phán với các nhóm người bản địa Lickanantay nhằm xây dựng một mô hình quản trị mới, chưa từng có tiền lệ. Mô hình này sẽ cho phép người dân bản địa tham gia trực tiếp vào việc giám sát các hoạt động khai thác và bảo vệ môi trường. Codelco và SQM khẳng định mục tiêu là phát triển một cơ chế hợp tác công bằng, minh bạch và tuân thủ các hiệp định quốc tế về quyền của người bản địa.

Khi Chile đẩy mạnh các kế hoạch về lithium, người bản địa đòi hỏi quyền kiểm soát nhiều hơn

Ảnh: Reuters

Dù cuộc đối thoại đôi khi căng thẳng, cả hai bên đều nhận thức được tầm quan trọng của sự hợp tác. Sau những cuộc biểu tình của người bản địa khiến hoạt động khai thác bị gián đoạn vào năm ngoái, các công ty đã tích cực hơn trong việc lắng nghe tiếng nói từ cộng đồng. Các lãnh đạo bản địa nhấn mạnh rằng họ không muốn can thiệp vào quyết định kinh doanh nhưng yêu cầu có tiếng nói về cách thức triển khai dự án, đặc biệt liên quan đến sử dụng nước và tác động sinh thái.

Các cuộc thảo luận sẽ tiếp tục trong vài tháng tới với mục tiêu hoàn tất trước cuối năm. Codelco và SQM dự kiến nâng sản lượng lithium lên đến 33% vào năm 2060. Một số cộng đồng mong muốn đạt được thỏa thuận khi Tổng thống Gabriel Boric còn đương chức do lo ngại người kế nhiệm có thể thay đổi chính sách thân thiện với người bản địa. Trong khi đó, giới đầu tư toàn cầu được kỳ vọng sẽ ủng hộ mô hình khai thác có đạo đức, góp phần tăng uy tín và giá trị bền vững cho ngành công nghiệp lithium Chile.