Công nhân Canada Post đình công toàn quốc sau lời kêu gọi cải tổ từ chính phủ

Khi những chiếc xe tải bưu điện quen thuộc đột ngột dừng lại trên khắp lãnh thổ Canada, từ những con phố sầm uất của Toronto đến những thị trấn hẻo lánh ở British Columbia, một làn sóng bất bình đã lan tỏa – không chỉ là tiếng hô khẩu hiệu từ các tuyến đường picket mà còn là tiếng vọng của một hệ thống đang kêu cứu. Ngày 25 tháng 9 năm 2025, Công ty Bưu điện Canada (Canada Post) rơi vào tình trạng tê liệt khi hàng nghìn công nhân thuộc Liên đoàn Công nhân Bưu chính Canada (CUPW) phát động đình công toàn quốc, chỉ vài giờ sau khi chính phủ liên bang yêu cầu thực hiện những thay đổi lớn lao để cứu vãn tình hình tài chính đang trên bờ vực phá sản. Đây không chỉ là cuộc xung đột lao động thông thường; nó là đỉnh điểm của những mâu thuẫn kéo dài, nơi lợi ích của người lao động va chạm với nhu cầu hiện đại hóa, đe dọa nền tảng dịch vụ công mà hàng triệu người Canada phụ thuộc hàng ngày.

Sự bùng nổ này bắt nguồn từ thông báo đột ngột của Bộ trưởng phụ trách Canada Post, Joel Lightbound, vào sáng ngày 25 tháng 9. Chính phủ tuyên bố tình hình hiện tại “không bền vững”, với Canada Post đang “gần như phá sản” và lỗ lũy kế lên đến 1,5 tỷ CAD chỉ trong năm 2025, tương đương 10 triệu CAD mỗi ngày. Các thách thức cấu trúc – từ sự sụt giảm mạnh mẽ của thư tín truyền thống do email và dịch vụ kỹ thuật số, đến thị phần nhỏ bé trong lĩnh vực chuyển phát nhanh so với các đối thủ như UPS hay FedEx – kết hợp với các quy định lỗi thời và đàm phán lao động bế tắc, đã đẩy công ty vào vòng xoáy lỗ lã liên miên. “Biến đổi là cần thiết để đảm bảo sự sống còn của Canada Post và bảo vệ dịch vụ mà người dân Canada phụ thuộc”, thông báo chính thức nhấn mạnh, đồng thời đề xuất chấm dứt giao thư tận nhà cho hầu hết hộ gia đình trong thập kỷ tới, chuyển sang hộp thư cộng đồng, đóng cửa một số bưu cục và xem xét lại quy trình tăng giá tem. Đây là những khuyến nghị từ Báo cáo Ủy ban Điều tra Công nghiệp của William Kaplan hồi tháng 5, mà chính phủ giờ đây chính thức chấp thuận và chỉ đạo thực thi.

Phản ứng từ CUPW là nhanh chóng và quyết liệt. “Để đáp lại cuộc tấn công của chính phủ vào dịch vụ bưu chính và công nhân của chúng tôi, hiệu lực ngay lập tức, tất cả thành viên CUPW tại Canada Post đang đình công toàn quốc”, liên đoàn tuyên bố, gọi thông báo của Lightbound là “sự phẫn nộ” vì thiếu chi tiết cụ thể về cách triển khai, đồng thời cảnh báo rằng các thay đổi có thể dẫn đến mất việc làm hàng loạt và hạ chuẩn dịch vụ giao hàng. Chủ tịch quốc gia CUPW, Jan Simpson, bày tỏ sự thất vọng sâu sắc: “Thời điểm thông báo kết hợp với các đề nghị toàn cầu mới có thể tiết lộ nhiều về kế hoạch của Canada Post đối với đàm phán, việc làm của chúng tôi và tương lai của bưu điện công cộng”. Liên đoàn cho biết họ chỉ được thông báo rằng Canada Post cần thêm thời gian đến tuần sau để đưa ra đề nghị mới, nhưng động thái của chính phủ đã vượt qua giới hạn chịu đựng. Đây là cuộc đình công thứ hai trong chưa đầy một năm, sau khi chính phủ can thiệp buộc công nhân quay lại làm việc vào cuối năm 2024 sau hơn một tháng gián đoạn.

Credit: PembinaValleyOnline

Canada Post nhanh chóng phản hồi bằng cách thông báo đóng cửa toàn bộ hoạt động, dẫn đến trì hoãn dịch vụ cho khách hàng trên toàn quốc. “Chúng tôi thất vọng vì liên đoàn chọn leo thang hoạt động đình công, điều này sẽ làm tình hình tài chính của Canada Post xấu đi thêm”, công ty cho biết qua email gửi Reuters. Trong quý II năm 2025, công ty đã lỗ 407 triệu CAD, và tình trạng này tiếp tục với mức lỗ 10 triệu CAD mỗi tuần. Các tuyến đường picket đã mọc lên tại các trung tâm xử lý thư ở Ottawa, Vancouver và các thành phố lớn khác, với công nhân địa phương ở Prince George bày tỏ sự “thất vọng và mệt mỏi” khi phải quay lại tuyến đầu chỉ chưa đầy một năm sau cuộc đình công trước – một cuộc đình công mà họ cho là “bị chấm dứt bất hợp pháp bởi chính phủ”.

Phản ứng từ cộng đồng kinh doanh không kém phần gay gắt. Phòng Thương mại Canada kêu gọi hai bên quay lại bàn đàm phán với “lòng tin tốt”, cảnh báo rằng cuộc đình công sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt trong mùa cao điểm mua sắm sắp tới. Chủ tịch Dan Kelly nhấn mạnh: “Đây là tình huống cực kỳ khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ không hề mong đợi một cuộc đình công khác, huống chi là hôm nay”. Trong khi đó, các dịch vụ chuyển phát tư nhân như Purolator, UPS và FedEx không bị ảnh hưởng, nhưng sự gián đoạn từ Canada Post – nhà cung cấp chính cho hàng triệu hộ gia đình và doanh nghiệp – có thể làm chậm trễ chuỗi cung ứng, đặc biệt với các thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung đang thay đổi.

Sâu xa hơn, cuộc đình công này không chỉ là cuộc chiến về lương thưởng hay điều kiện làm việc; nó là lời cảnh tỉnh về sự mong manh của các dịch vụ công trong kỷ nguyên số. Canada Post, từng là biểu tượng của sự kết nối quốc gia, nay đang vật lộn với sự chuyển dịch từ thư giấy sang kỹ thuật số, nơi doanh thu từ thư tín giảm mạnh trong khi cạnh tranh từ các ông lớn logistics toàn cầu ngày càng khốc liệt. Các đề xuất cải tổ của chính phủ – dù cần thiết để tránh phá sản lại chạm đến nỗi sợ hãi cốt lõi của công nhân: mất việc làm và sự suy giảm chất lượng dịch vụ cho cộng đồng nông thôn, nơi hộp thư tận nhà không chỉ là tiện ích mà còn là sợi dây liên kết với thế giới bên ngoài. Liệu đây có phải là cơ hội để tái sinh một mô hình bưu chính hiện đại, hay chỉ là bước lùi khiến khoảng cách giàu nghèo và đô thị-nông thôn ngày càng rộng? Với lịch sử can thiệp của chính phủ – từ lệnh quay lại làm việc năm ngoái đến các cuộc bỏ phiếu bắt buộc – tương lai của Canada Post treo sợi chỉ mỏng manh giữa cải cách và xung đột.

Khi những người công nhân đứng trên tuyến đường picket dưới cơn mưa thu se lạnh, họ không chỉ đấu tranh cho công việc của mình mà còn cho một di sản quốc gia. Cuộc đình công này, dù có thể kết thúc bằng trọng tài hoặc thỏa hiệp, sẽ để lại dấu ấn sâu sắc: Một lời nhắc nhở rằng trong thế giới thay đổi chóng mặt, sự cân bằng giữa tiến bộ và công bằng không phải là điều dễ dàng. Và trong khi thư từ bị ùn ứ, có lẽ Canada sẽ có thời gian để suy ngẫm – liệu chúng ta có thể xây dựng một hệ thống bưu chính không chỉ sống sót, mà còn thực sự phục vụ mọi người?