Đồng yên Nhật trượt dốc xuống mức thấp hai tháng giữa nỗi lo bầu cử

Giữa những con phố Tokyo nhộn nhịp, nơi ánh đèn neon phản chiếu trên những tấm bảng tỷ giá ngoại hối chớp nháy, đồng yên Nhật đột ngột trở thành nạn nhân của một cơn bão chính trị – một lời nhắc nhở rằng, trong thế giới tài chính, quyền lực không chỉ nằm ở các ngân hàng trung ương mà còn ở những quyết định thay đổi lãnh đạo chỉ trong chớp mắt. Ngày 7/10/2025, đồng yên lao dốc 0.2% xuống 150.59 yên/USD, chạm mức thấp nhất 150.62 kể từ ngày 1/8, đồng thời sụt giảm kỷ lục xuống 176.35 yên/EUR. Đây không chỉ là con số trên màn hình giao dịch, mà là tiếng chuông báo hiệu sự bất ổn sâu sắc hơn, khi Nhật Bản chuẩn bị chào đón một thủ tướng mới với khuynh hướng “bồ câu” – Sanae Takaichi – người có thể đẩy đồng tiền quốc gia vào vòng xoáy của chính sách nới lỏng tài khóa.

Sự sụt giảm này được châm ngòi bởi chiến thắng của bà Takaichi trong cuộc đua lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP) vào thứ Bảy, thay thế Thủ tướng “diều hâu” Shigeru Ishiba. Là ứng cử viên “bồ câu” nhất trong số năm người, bà Takaichi được thị trường đánh giá sẽ dẫn dắt một chính quyền mở rộng hơn, ưu tiên chi tiêu công và kích thích kinh tế thay vì thắt chặt tiền tệ. Ánh mắt nhà đầu tư giờ đổ dồn vào nội các mới của bà, đặc biệt những gương mặt “bồ câu tài khóa” có thể tham gia, ngay trước cuộc đấu giá trái phiếu chính phủ – một bài kiểm tra nhu cầu khốc liệt dưới thời lãnh đạo mới. Kết quả là, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật kỳ hạn 30 năm vọt lên mức cao kỷ lục, phản ánh nỗi lo ngại về lạm phát và nợ công leo thang.

Credit: The Business Times

Tác động lan tỏa nhanh chóng ra toàn cầu. Chỉ số đô la Mỹ, đo lường đồng USD so với rổ tiền tệ, tăng nhẹ 0.05% lên 98.17, trong khi đồng euro giữ nguyên ở mức 1.1705 USD nhưng vẫn mong manh sau sự từ chức của Thủ tướng Pháp Sebastien Lecornu và chính phủ ông vào thứ Hai. Tại châu Âu, các quan chức Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cảnh báo có thể cần cắt giảm nhẹ lãi suất nếu rủi ro lạm phát giảm quá mức, dù mức lãi suất hiện tại vẫn “phù hợp”. Còn ở Mỹ, cuộc đóng cửa chính phủ kéo dài đến ngày thứ sáu đã trì hoãn báo cáo việc làm tháng 9 và các dữ liệu quan trọng khác, buộc thị trường chuyển hướng sang các bài phát biểu của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Phó Chủ tịch Fed Michelle Bowman và Thống đốc Stephen Miran sẽ phát biểu vào thứ Ba, theo sau là biên bản cuộc họp FOMC tháng 9 vào thứ Tư. Với dữ liệu cho thấy thị trường lao động suy yếu, Fed được kỳ vọng sẽ cắt giảm 25 điểm cơ bản tại cuộc họp 28-29/10, một động thái có thể làm dịu đi phần nào sức ép lên đồng yên nhưng cũng khơi dậy nỗi lo về sự phân kỳ chính sách giữa các nền kinh tế lớn.

Giữa cơn lốc này, các chuyên gia không giấu diếm sự lo lắng. Bart Wakabayashi, Quản lý Chi nhánh Tokyo của State Street, nhận định: “Đây là mức rất quan trọng, cả về mặt tâm lý lẫn kinh tế. Từ góc nhìn kinh tế và cạnh tranh doanh nghiệp, Ngân hàng Nhật Bản và Bộ Tài chính sẽ thoải mái ở mức nào? Tôi tin rằng họ sẽ bắt đầu đưa ra bình luận khi đồng yên chạm ngưỡng thấp hơn”. Ông nhấn mạnh rằng, khi vượt qua mốc 150 yên/USD, các quan chức Nhật có thể sẽ “nói để hạ nhiệt” đồng tiền, nhằm tránh vòng xoáy mất giá có thể làm suy yếu sức cạnh tranh xuất khẩu và đẩy lạm phát nhập khẩu lên cao. Những lời cảnh báo này không vô căn cứ: Đồng yên yếu đã từng là “vũ khí” giúp Toyota và Sony thống trị thị trường toàn cầu, nhưng nay nó lại trở thành gánh nặng, đe dọa sự ổn định của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới – nơi tăng trưởng GDP chỉ nhích 0.5% trong quý II và lạm phát vẫn ì ạch dưới mục tiêu 2% của BOJ.

Sự trượt dốc của đồng yên là minh chứng cho sự mong manh của hệ thống tài chính toàn cầu, nơi một cuộc bầu cử nội bộ có thể làm rung chuyển chuỗi cung ứng từ Tokyo đến Wall Street. Nó buộc Nhật Bản phải đối mặt với lựa chọn khó khăn: Tiếp tục nới lỏng để kích thích tăng trưởng, hay siết chặt để bảo vệ đồng tiền? Trong khi đó, các nhà đầu tư toàn cầu đang theo dõi sát sao, vì một đồng yên yếu có thể khơi dậy cuộc chiến tiền tệ mới, tương tự những gì từng xảy ra với Trung Quốc hay châu Âu. Nhưng giữa bóng tối của bất ổn, cũng le lói hy vọng: Nếu bà Takaichi khéo léo cân bằng giữa kích thích và ổn định, Nhật Bản có thể biến thách thức thành cơ hội, củng cố vị thế trong kỷ nguyên hậu đại dịch.

Câu chuyện của đồng yên hôm nay không chỉ là về tỷ giá, mà là về sức sống của một quốc gia đang vật lộn với di sản già hóa dân số và nợ công khổng lồ. Khi những nhà giao dịch ở Tokyo tắt màn hình vào cuối ngày, họ biết rằng, trong thế giới tài chính, không có đồng tiền nào thực sự “yên bình” – chỉ có những con sóng, và những ai lướt sóng khéo léo mới là người chiến thắng.