Firefox trước nguy cơ biến mất nếu mất thỏa thuận tìm kiếm với Google

Trong bối cảnh cuộc chiến pháp lý giữa Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) và Google đang đến hồi căng thẳng, một trong những hệ lụy bất ngờ nhưng nghiêm trọng lại đến từ Mozilla Firefox – trình duyệt độc lập phổ biến nhất thế giới. Theo lời khai của Eric Muhlheim, Giám đốc Tài chính của Mozilla, tại phiên điều trần diễn ra tuần này, Firefox có thể phải đối mặt với nguy cơ “biến mất” nếu mất đi nguồn thu lớn từ Google do các biện pháp chống độc quyền mới của DOJ.

Image: Mozilla

Mối quan hệ tài chính giữa Mozilla và Google

Mozilla – tổ chức phi lợi nhuận đứng sau trình duyệt Firefox – hiện phụ thuộc rất lớn vào khoản thanh toán từ Google để duy trì hoạt động. Cụ thể, 85% doanh thu hàng năm của Mozilla đến từ việc Google trả tiền để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên Firefox. Nếu tính cả các thỏa thuận tương tự với các công cụ tìm kiếm khác (như Bing, Yahoo, DuckDuckGo), con số này lên tới gần 90% tổng doanh thu.

Thỏa thuận hiện tại giữa Mozilla và Google đã được gia hạn vào năm 2023, kéo dài đến hết năm 2026. Tuy nhiên, DOJ hiện đang đề xuất biện pháp khắc phục nhằm ngăn Google sử dụng các khoản thanh toán độc quyền để củng cố vị trí thống trị của mình trên thị trường tìm kiếm – trong đó bao gồm việc cấm Google trả tiền để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên các trình duyệt như Firefox.

Mozilla: “Chúng tôi không thể tồn tại nếu mất đi nguồn thu này”

Phát biểu trước thẩm phán Amit Mehta, ông Muhlheim cảnh báo rằng nếu bị cắt khoản chi từ Google, Mozilla sẽ “không còn cách nào khác ngoài việc thực hiện những cắt giảm nghiêm trọng trên toàn tổ chức, bao gồm cả nguy cơ phải đóng cửa Firefox”. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến trình duyệt, mà còn làm gián đoạn các sáng kiến phi lợi nhuận khác mà Mozilla đang theo đuổi, chẳng hạn như phát triển các công cụ tập trung vào quyền riêng tư, thúc đẩy internet mở và giáo dục số.

Mozilla từng thử nghiệm các mô hình kiếm tiền thay thế – bao gồm các gói thuê bao trả phí, tích hợp quảng cáo riêng tư, hợp tác với các công cụ tìm kiếm khác – nhưng đến nay vẫn chưa tìm ra mô hình nào đủ khả năng thay thế nguồn thu từ Google. Một trong những ví dụ đáng nhớ là vào năm 2014, Mozilla từng ký thỏa thuận với Yahoo để thay thế Google làm công cụ tìm kiếm mặc định trong Firefox tại Mỹ. Tuy nhiên, sau ba năm, người dùng phản ứng dữ dội và tỷ lệ sử dụng Firefox giảm mạnh, buộc Mozilla phải hủy bỏ thỏa thuận và quay lại với Google.

Sự thất thế của các lựa chọn thay thế

Việc chuyển sang các công cụ tìm kiếm khác như Bing hay DuckDuckGo hiện được Mozilla cân nhắc như một phương án “cứu vãn”, nhưng theo ông Muhlheim, các lựa chọn này tạo ra doanh thu thấp hơn đáng kể so với Google. Ngoài ra, chất lượng và độ phổ biến của những công cụ này cũng chưa thể cạnh tranh với Google về mặt trải nghiệm người dùng.

Điều đáng nói là nếu Firefox không còn tồn tại, điều đó đồng nghĩa với việc thị trường trình duyệt sẽ tiếp tục bị thống trị bởi các tập đoàn công nghệ lớn – bao gồm Google (Chrome), Microsoft (Edge), Apple (Safari), và Opera (được mua lại bởi công ty Trung Quốc). Điều này làm giảm tính đa dạng trong hệ sinh thái trình duyệt, đồng thời khiến người dùng có ít lựa chọn hơn về các sản phẩm tập trung vào quyền riêng tư và mã nguồn mở.

Mozilla phản đối biện pháp của DOJ

Mặc dù hoàn toàn ủng hộ việc hạn chế quyền lực thị trường của Google và thúc đẩy cạnh tranh, Mozilla lại phản đối việc DOJ can thiệp sâu vào các thỏa thuận công cụ tìm kiếm. Tổ chức này cho rằng việc cấm các khoản chi trả tìm kiếm mặc định sẽ gây tổn hại cho các đối thủ nhỏ – chính là những trình duyệt đang cố gắng cạnh tranh với các “ông lớn”.

Mozilla cũng đề xuất một giải pháp trung gian: tiếp tục cho phép các khoản chi trả tìm kiếm, nhưng đi kèm với yêu cầu minh bạch và cung cấp “màn hình lựa chọn” cho người dùng khi cài đặt trình duyệt – tức là cho phép họ chọn công cụ tìm kiếm mặc định ngay từ đầu, thay vì áp đặt.

Tác động có thể lan rộng trong ngành công nghệ

Câu chuyện của Mozilla có thể được xem là ví dụ điển hình về cách mà các biện pháp chống độc quyền, dù có thiện ý, vẫn có thể gây ra hậu quả không mong muốn cho các đối thủ nhỏ. Một quyết định tưởng như “trừng phạt Google” có thể vô tình làm tổn thương chính những sản phẩm và tổ chức đang giúp duy trì tính cạnh tranh trong lĩnh vực công nghệ.

Thẩm phán Mehta, người sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng trong vụ kiện vào cuối năm 2025, cho biết ông sẽ cân nhắc kỹ lưỡng các tác động ngoài ý muốn này. Theo ông Muhlheim, “Ngay cả khi về lâu dài, thị trường tìm kiếm trở nên cạnh tranh hơn, thì cũng quá muộn để cứu Firefox”.

Tương lai của Firefox – một biểu tượng của trình duyệt mã nguồn mở và quyền riêng tư – đang bị đe dọa bởi chính những nỗ lực nhằm hạn chế quyền lực độc quyền của Google. Trong cuộc chiến giành lại sự công bằng trên thị trường tìm kiếm, có lẽ cần nhiều giải pháp sáng tạo hơn là chỉ đơn thuần cấm các thỏa thuận tài chính. Mozilla đang đối mặt với thách thức sinh tồn lớn nhất trong lịch sử của mình – và kết quả của vụ kiện DOJ – Google có thể là ngòi nổ quyết định.

Nguồn The Verge