Một cuộc điều tra sâu rộng của hãng tin Reuters vừa công bố cho thấy gần 1.500 người thuộc cộng đồng Alawite ở Syria đã thiệt mạng hoặc mất tích trong loạt vụ tấn công đẫm máu diễn ra từ ngày 7 đến 9/3 năm nay. Các vụ thảm sát được thực hiện bởi hàng loạt lực lượng vũ trang có liên kết với chính quyền chuyển tiếp, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ leo thang bạo lực giáo phái và mất kiểm soát an ninh tại quốc gia này.
Ảnh: Reuters
Theo dữ liệu do Reuters thu thập từ các tổ chức nhân quyền, Liên Hợp Quốc và nhân chứng tại hiện trường, các vụ tấn công diễn ra đồng loạt tại 40 điểm trên các tỉnh ven biển Latakia, Tartous và Homs – nơi có đông người Alawite sinh sống. Các nạn nhân chủ yếu là dân thường, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em.
Điều tra cho thấy ít nhất 1.479 người đã bị giết hại hoặc mất tích trong các cuộc tấn công có tổ chức, nhiều trường hợp mang tính chất thanh trừng tôn giáo. Các nạn nhân bị tra tấn, chặt đầu, hỏa thiêu hoặc ném xác xuống hố chôn tập thể. Đây được xem là vụ bạo lực giáo phái lớn nhất kể từ khi cuộc nội chiến Syria bùng phát năm 2011.
Trong loạt báo cáo điều tra, Reuters xác định thủ phạm chính là các nhóm vũ trang từng đối lập, nay được tích hợp vào “Quân đội Syria mới” do chính quyền chuyển tiếp của Tổng thống Ahmed al-Sharaa thành lập sau khi lật đổ chế độ Assad.
Các nhóm như HTS (từng là nhánh al-Qaeda tại Syria), Turkistan Islamic Party (TIP), và một số lực lượng Hồi giáo cực đoan được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn bị cáo buộc đóng vai trò chủ chốt trong các cuộc thảm sát. Bên cạnh đó, còn có sự tham gia của các đơn vị người nước ngoài từ Chechnya, Uzbekistan và một số nhóm vũ trang địa phương theo dòng Sunni.
Dù chính quyền chuyển tiếp tuyên bố không chỉ đạo các hành động giết người này và đã thành lập ủy ban điều tra, Reuters dẫn lời các nhân chứng và tài liệu nội bộ cho thấy một số chỉ huy quân sự có quan hệ mật thiết với nội các al-Sharaa đã biết trước về các chiến dịch tấn công nhưng không ngăn chặn.
Các tổ chức nhân quyền quốc tế như Amnesty International đã lên án đây là “tội ác chiến tranh mang tính hệ thống”, yêu cầu Liên Hợp Quốc mở cuộc điều tra độc lập và truy cứu trách nhiệm đến cấp cao nhất.
Cộng đồng Alawite – vốn chiếm thiểu số nhưng từng là lực lượng nắm quyền dưới thời Bashar al-Assad – hiện đối mặt với nguy cơ trả thù, di cư hàng loạt và mất quyền tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Tại nhiều địa phương, người Alawite đang bị ép rời khỏi nhà, tài sản bị tịch thu hoặc bị đe dọa hành hung.
Liên Hợp Quốc cảnh báo nếu không có cơ chế bảo vệ người thiểu số và chấm dứt tình trạng vô pháp, Syria sẽ đối mặt với vòng xoáy bạo lực mới, đe dọa mọi nỗ lực tái thiết và hòa giải sau hơn một thập kỷ nội chiến.
Trước tình hình nghiêm trọng trên, nhiều tổ chức quốc tế đã kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc có phản ứng cứng rắn, yêu cầu chính quyền al-Sharaa hợp tác điều tra và bảo đảm an toàn cho người dân Alawite cũng như các nhóm thiểu số khác. Giới quan sát cho rằng, nếu cộng đồng quốc tế không gây áp lực đủ lớn, hàng loạt vụ vi phạm nhân quyền sẽ tiếp tục diễn ra trong im lặng, đặt dấu chấm hết cho hy vọng tái thiết một Syria hòa bình, đa nguyên và ổn định.
