Theo ghi nhận từ South China Morning Post, Giáo hội Công giáo tại Hồng Kông tại đặc khu hành chính này được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì vị trí trung gian – vừa gần gũi với hệ thống Giáo hội Công giáo toàn cầu, vừa nỗ lực thích nghi với những thay đổi chính trị – xã hội tại Trung Quốc đại lục.
Từ lâu, Hồng Kông được xem là nơi có mức độ tự do tôn giáo cao hơn so với Trung Quốc đại lục. Với cộng đồng Công giáo khoảng 400.000 người, Giáo hội tại đây hoạt động khá độc lập và có quan hệ chặt chẽ với Vatican. Tuy nhiên, kể từ sau phong trào phản đối luật dẫn độ năm 2019 và sự kiện Bắc Kinh ban hành Luật an ninh quốc gia năm 2020, bối cảnh chính trị tại đặc khu này đã thay đổi rõ rệt.
Trong khi đó, tại Trung Quốc đại lục, các hoạt động tôn giáo – đặc biệt là những tổ chức có liên hệ với nước ngoài như Vatican – phải chịu sự giám sát chặt chẽ từ chính quyền trung ương. Điều này khiến vai trò của Hồng Kông trong việc “giữ nhịp cầu liên lạc” trở nên nhạy cảm và khó khăn hơn.
Giám mục Hồng Kông hiện tại – Đức cha Stephen Chow – được Vatican bổ nhiệm vào năm 2021, là người đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đối thoại và giảm căng thẳng giữa hai bên. Với tư duy ôn hòa, ông được kỳ vọng là người “giữ thế cân bằng” giữa niềm tin tôn giáo và thực tế chính trị.
Năm 2018, Vatican và Bắc Kinh đạt được một thỏa thuận tạm thời về việc bổ nhiệm giám mục – một vấn đề vốn là điểm mâu thuẫn trong suốt nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, thỏa thuận này nhiều lần bị trì hoãn hoặc không thực hiện trọn vẹn, do những khác biệt trong cách hiểu và áp dụng giữa hai bên.
Ảnh: Elson Li/ SCMP
Một số ý kiến cho rằng, dù Vatican mong muốn duy trì liên hệ để bảo vệ người Công giáo tại Trung Quốc, nhưng thực tế Bắc Kinh vẫn muốn kiểm soát chặt chẽ các hoạt động tôn giáo. Trong khi đó, các tổ chức nhân quyền quốc tế tiếp tục chỉ trích Trung Quốc về vấn đề tự do tín ngưỡng, khiến việc đối thoại trở nên khó khăn.
Với vai trò như một chiếc “van an toàn” giữa hai hệ thống khác biệt, Giáo hội Công giáo Hồng Kông hiện đang đi trên một lằn ranh rất hẹp. Các nhà quan sát cho rằng, trong thời gian tới, Hồng Kông sẽ tiếp tục giữ vai trò trung gian, song tính độc lập của Giáo hội tại đây đang dần thu hẹp.
Một số người Công giáo tại Hồng Kông bày tỏ lo ngại rằng các nguyên tắc của đức tin có thể bị ảnh hưởng nếu Giáo hội buộc phải quá thỏa hiệp với yêu cầu từ phía chính quyền. Tuy nhiên, nhiều người khác lại cho rằng, để duy trì sự hiện diện và bảo vệ cộng đồng tín hữu, việc giữ thái độ ôn hòa, linh hoạt là điều cần thiết.
Giáo hội Công giáo tại Hồng Kông đang ở vào thời điểm then chốt, nơi mà từng quyết định nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến tương lai tôn giáo trong khu vực. Việc cân bằng giữa niềm tin và thực tế chính trị đang đặt lên vai các lãnh đạo Giáo hội một sứ mệnh không hề đơn giản – làm cầu nối cho một mối quan hệ vốn đầy sóng gió giữa Vatican và Bắc Kinh.
