Hàn Quốc buộc doanh nghiệp Nhật bồi thường nạn nhân lao động cưỡng bức: Quan hệ song phương đối mặt thử thách mới

Quan hệ giữa Hàn Quốc và Nhật Bản một lần nữa đứng trước phép thử căng thẳng sau khi một tòa án tại Hàn Quốc ra phán quyết buộc công ty Nhật Bản phải bồi thường cho một cựu nạn nhân bị cưỡng bức lao động trong thời kỳ bán đảo Triều Tiên còn nằm dưới ách đô hộ của Đế quốc Nhật (1910–1945).

Ảnh: AP 

Phán quyết được đưa ra ngày 7/6/2025, đánh dấu lần đầu tiên một nạn nhân được trực tiếp nhận tiền bồi thường từ một doanh nghiệp Nhật Bản theo lệnh tòa án, làm dấy lên lo ngại về một làn sóng kiện tụng mới và những tác động tiêu cực tới tiến trình hàn gắn quan hệ giữa hai quốc gia láng giềng.

Theo truyền thông Hàn Quốc, người thắng kiện là một người lao động nay đã ngoài 90 tuổi. Ông từng bị ép làm việc không công cho công ty Nhật Bản trong Thế chiến thứ hai. Tòa án quận trung tâm Seoul ra phán quyết yêu cầu công ty Nhật phải bồi thường 60 triệu won (tương đương khoảng 45.000 USD).

Đây là lần đầu tiên một cá nhân nhận được tiền bồi thường trực tiếp từ phía doanh nghiệp Nhật Bản theo quyết định của tòa án Hàn Quốc, sau nhiều năm các nạn nhân theo đuổi kiện tụng. Trước đó, các công ty Nhật, trong đó có Mitsubishi và Nippon Steel, liên tục từ chối thi hành các bản án tương tự, viện dẫn Hiệp ước song phương năm 1965 giữa Hàn Quốc và Nhật Bản – văn kiện mà Tokyo cho rằng đã “giải quyết toàn diện và dứt điểm” vấn đề bồi thường.

Chính phủ Nhật Bản đã phản ứng mạnh mẽ trước diễn biến mới. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nhật khẳng định Tokyo “không chấp nhận” phán quyết, cho rằng điều này “vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế” và cảnh báo nó có thể “đe dọa nền tảng mối quan hệ hữu nghị và hợp tác song phương”.

Trong khi đó, phía Hàn Quốc bảo vệ quyết định của tòa. Một quan chức Bộ Ngoại giao Hàn Quốc khẳng định việc tòa án ra phán quyết là phù hợp với nguyên tắc phân lập quyền lực, đồng thời cho biết chính phủ “tôn trọng tiến trình tư pháp độc lập” và tiếp tục nỗ lực hướng tới giải pháp hòa giải với Nhật Bản.

Phán quyết mới được một bộ phận người dân và các nhóm đại diện nạn nhân coi là “chiến thắng công lý”, khẳng định nỗ lực không mệt mỏi trong nhiều thập niên của những người bị cưỡng bức lao động. Tuy nhiên, nó cũng làm dấy lên tranh cãi nội bộ về cách tiếp cận của chính phủ Hàn Quốc đối với các vấn đề lịch sử.

Giới quan sát cho rằng nếu các phán quyết tương tự tiếp tục được đưa ra trong thời gian tới, làn sóng kiện tụng có thể lan rộng, gây thêm áp lực ngoại giao lên Tokyo và làm tổn hại nỗ lực của Seoul trong việc duy trì quan hệ ổn định.

Phán quyết mới của tòa án Hàn Quốc được xem là bước ngoặt trong hành trình đòi công lý của các nạn nhân từng bị cưỡng bức lao động dưới thời Nhật chiếm đóng. Tuy nhiên, sự kiện cũng đặt ra thách thức không nhỏ cho nỗ lực hòa giải giữa hai quốc gia Đông Á có nhiều mối quan hệ lịch sử phức tạp. Khi quá khứ chưa thể khép lại một cách thỏa đáng, con đường tiến tới tương lai chung vẫn còn nhiều chông gai.