Hoa Kỳ hủy bỏ “Đạo luật không đường” trong rừng quốc gia – Bảo vệ hay lại đe dọa thiên nhiên?

Vào ngày 23/6/2025, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đã công bố chính thức hủy bỏ Đạo luật bảo vệ vùng rừng không có đường (Roadless Rule) vốn đã ngăn cấm việc xây đường và khai thác gỗ tại gần 59 triệu mẫu Anh (24 triệu ha) rừng quốc gia từ năm 2001. Quyết định này – do Tổng thống Trump ra lệnh tháng 3/2025 – nhằm thúc đẩy khai thác tài nguyên gỗ và chiếm giữ vai trò trong kiểm soát cháy rừng, nhưng lập tức vấp phải làn sóng phản đối từ cộng đồng bảo tồn và khoa học môi trường.

Image: Cath Virginia / The Verge

Lý giải từ phía chính phủ

Bộ trưởng USDA Brooke Rollins tuyên bố việc bãi bỏ nhằm tạo điều kiện cho “quản trị rừng hợp lý”, cho phép triển khai các biện pháp như phân tán cây tầm thường, xây đường tiếp cận khu vực cháy rừng, và khai thác gỗ để giảm nguy cơ cháy lớn. Theo đó:

• Có đến 92% diện tích rừng nguyên sinh ở Tongass (Alaska), và gần 60% diện tích rừng cả Utah, Montana nằm trong vùng ảnh hưởng.
• USDA khẳng định việc cho phép xây đường sẽ giúp công tác tiếp cận chữa cháy hiệu quả hơn, giảm nguy cơ cháy lan. 

Phản ứng từ giới bảo tồn

Các tổ chức như Earthjustice, Center for Biological Diversity, Sierra Club và The Wilderness Society nhiều lần cảnh báo:

• Hầu hết các đám cháy rừng lại xuất phát từ gần đường giao thông, do hành vi đốt cháy bất cẩn hoặc tác động của phương tiện.
• Việc phá rừng lớn và thay thế cây trưởng thành – vốn có độ bền cháy cao – bằng cây con dễ cháy hơn chỉ làm tăng nguy cơ thảm hoạ.
• Các rừng quốc gia đóng vai trò quan trọng trong hấp thụ carbon, lượng hấp thụ hơn 800 triệu tấn CO₂ mỗi năm chỉ tính riêng ở Mỹ . Việc phá rừng quy mô lớn là bước lùi trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu.

Căng thẳng tại rừng quốc gia lớn nhất thế giới – Tongass

Rừng Quốc gia Tongass (Alaska) là tâm điểm:

• Nằm trong vùng rừng không đường chiếm trên 92% diện tích, trở thành nguồn cơn cho nhiều vụ tranh tụng trước đây.
• Sau khi Trump thử bỏ Roadless Rule năm 2020, Biden đã khôi phục bảo vệ vào năm 2021 và thực thi năm 2023 – nay Trump tung cú sốc mới vào tháng 6/2025. 

Với sự thay đổi liên tục của chính sách qua mỗi chính quyền, Tongass tiếp tục là “chiến địa chính sách” về rừng, môi trường và bản quyền thổ dân.

Tác động thực tiễn & dư địa pháp lý

Diễn biến tương lai

USDA sẽ công bố các văn bản điều chỉnh trong vài tuần tới; tuy nhiên các nhóm bảo tồn đang chuẩn bị hành lang pháp lý để khiếu kiện. Các tổ chức liên bang và bang như California, Washington, Oregon và Alaska nhiều khả năng đứng ra kiện vì các chuẩn luật hiện tại không cho phép huỷ bỏ luật một cách đột ngột.

Rừng quốc gia – tranh chấp giữa phát triển và bảo tồn

Việc hủy bỏ Roadless Rule là bước ngoặt đầy tranh cãi của chính quyền: một bên thúc đẩy khai thác tài nguyên phục vụ kinh tế, bên còn lại bảo vệ hệ sinh thái, khí hậu và quyền thổ dân. Bất chấp mục tiêu kiểm soát cháy rừng, cơ sở khoa học và minh chứng từ hiện tại đều chỉ ra rằng xây đường và khai thác rừng quy mô có thể làm tăng nguy cơ thảm hoạ môi trường hơn là giảm.

Kết quả phụ thuộc vào phán quyết pháp lý sắp tới, đặc biệt là ở các bang miền Tây, và cách quốc hội điều chỉnh luật thích ứng trong thời đại biến đổi khí hậu.