“Hoảng loạn thầm lặng” khi chương trình hỗ trợ thuê nhà quốc gia sắp cạn kiệt tiền

Một khoản tiền 5 tỷ USD từ liên bang được dành riêng để giúp những người sắp rơi vào tình trạng vô gia cư trả tiền thuê nhà đang cạn kiệt – và chưa có kế hoạch nào để giúp khoảng 60.000 người thuê nhà, trong đó có hơn 15.000 người ở California, tránh khỏi việc mất nhà sau khi số tiền này hết.

Ảnh: Internet

Tin tức về việc chương trình Phiếu Thuê Nhà Khẩn Cấp sắp hết tiền được công bố trong một bức thư vào ngày 6 tháng 3 mà Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị Hoa Kỳ (HUD) gửi đến các cơ quan nhà ở công cộng địa phương, những cơ quan quản lý các chương trình hỗ trợ thuê nhà từ liên bang.

Một khoản thanh toán cuối cùng vào mùa xuân có thể giúp một số cơ quan duy trì các chương trình khẩn cấp đến năm 2026, theo bức thư. Tuy nhiên, các cơ quan nhà ở đã được khuyên nên tiến hành với “kỳ vọng rằng không có thêm nguồn tài trợ nào từ HUD sẽ đến”.

Với nhân viên của các cơ quan nhà ở nhận được bức thư này, vẫn chưa rõ liệu chương trình đang dần kết thúc vì đã hết tiền hay đây là một sự thay đổi chính sách từ chính quyền Tổng thống Trump, khi chính quyền này đã thực hiện nhiều chính sách cắt giảm chi phí quyết liệt và không đồng bộ trong suốt thời gian qua.

Bức thư này đã gây bất ngờ cho Lisa Jones, Giám đốc điều hành của Ủy ban Nhà ở San Diego. Jones cho biết, ủy ban có thể chi trả phần tiền thuê nhà cho gần 400 người thuê tại San Diego hiện đang nhận hỗ trợ từ chương trình này đến tháng 12. Sau đó, bà không thể nghĩ ra cách nào rõ ràng để bù đắp cho khoản thiếu hụt tiền liên bang.

Jones đã trò chuyện từ Washington D.C., nơi các giám đốc điều hành của các cơ quan nhà ở trên cả nước đã tụ họp để tham gia hội nghị và vận động các đại diện của họ. Khi tin tức về việc chương trình kết thúc lan rộng trong số các đồng nghiệp của bà, “một nỗi lo lắng im lặng” đã xuất hiện, bà cho biết.

Nếu không có tiền liên bang, “chúng tôi không có đủ nguồn tài chính để giải quyết vấn đề đó”, bà nói.

Chương trình này được xây dựng dựa trên chương trình Phiếu Thuê Nhà Lựa Chọn Nhà Ở (Housing Choice Voucher), hay còn gọi là “Section 8”, một chương trình lâu dài giúp chi trả ít nhất 70% tiền thuê nhà cho những người có thu nhập dưới một mức nhất định và may mắn nhận được một trong những phiếu hiếm hoi. Chương trình Phiếu Thuê Nhà Khẩn Cấp được nhắm mục tiêu vào những đối tượng có nhu cầu cấp bách nhất: những người hiện đang sống trên đường phố hoặc trong các nơi trú ẩn, những người sắp rơi vào tình trạng vô gia cư và những ai đang chạy trốn khỏi bạo lực gia đình hoặc nạn buôn người.

“Đây là một nhóm người, nếu không có phiếu hỗ trợ, sẽ có nguy cơ cực kỳ cao rơi vào tình trạng vô gia cư”,Mari Castaldi, chuyên gia về chính sách nhà ở của Trung tâm Ngân sách và Chính sách, một tổ chức tư vấn chính trị, cho biết.

Việc chấm dứt các chương trình khẩn cấp xảy ra vào một thời điểm không thuận lợi cho các chương trình hỗ trợ thuê nhà từ liên bang trên toàn quốc.

Trong nhiều thập kỷ, chính phủ liên bang chỉ cung cấp Phiếu Thuê Nhà Lựa Chọn Nhà ở cho chưa đến 1 trong 4 người Mỹ đủ điều kiện nhận hỗ trợ này. Tại các khu vực đô thị lớn ở California, thời gian chờ đợi để nhận phiếu – khoảng thời gian từ khi một người nộp đơn đến khi thực sự nhận được phiếu – thường xuyên kéo dài hơn một thập kỷ. Điều này có nghĩa là rất ít cơ quan nhà ở sẽ có nhiều phiếu hỗ trợ dư thừa để cung cấp cho những người bị loại khỏi chương trình khẩn cấp. Nếu không có giải pháp khác, điều này sẽ đặt các cơ quan nhà ở vào tình huống gần như chưa từng có: phải thu hồi hỗ trợ từ những người đang phụ thuộc vào nó để trả tiền thuê nhà.

“Chỉ đơn giản là không có kế hoạch nào để xác định điều gì sẽ xảy ra” trong trường hợp đó, Alex Visotzky, chuyên gia của Liên minh Quốc gia Chấm dứt Vô Gia Cư cho biết. “Điều này có thể dẫn đến hàng nghìn người nữa bị vô gia cư ở California”.

Tại sao quỹ hết tiền?

Chương trình khẩn cấp không phải là một chương trình vĩnh viễn. Nó được tạo ra như một phần trong những bổ sung của thời kỳ đại dịch COVID-19 cho mạng lưới an sinh xã hội của quốc gia, và Quốc hội đã cấp 5 tỷ USD cho các phiếu khẩn cấp vào năm 2021. Khi số tiền này cạn kiệt, chương trình được dự kiến sẽ kết thúc.

Việc kết thúc chương trình được cho là sẽ diễn ra dần dần.

Sau khi chương trình được triển khai, các cơ quan nhà ở đã được yêu cầu ngừng cấp lại các phiếu khẩn cấp khi những người thuê rời khỏi chương trình – vì họ không còn cần sự trợ giúp, chuyển đến thành phố khác hoặc qua đời. Cách thức này nhằm để chương trình tự dần kết thúc. Bộ Nhà ở được giao nhiệm vụ chi tiêu hết 5 tỷ USD trước năm 2030.

Điều này khiến nhiều quan chức địa phương và các nhà vận động nhà ở tưởng rằng chương trình sẽ được tài trợ đến hết thập kỷ.

Việc kết thúc chương trình khẩn cấp này chỉ là sự tiếp nối của một loạt thay đổi chưa từng có trong chính sách nhà ở liên bang do chính quyền Tổng thống Donald Trump thực hiện. Chính quyền này đang xem xét các đợt sa thải hàng loạt tại Bộ Nhà ở Liên bang, khiến các chuyên gia về chính sách nhà ở lo ngại liệu họ có thể điều hành trơn tru các chương trình liên bang, bao gồm cả Section 8. Sau các đợt tạm dừng tài trợ liên bang vào cuối tháng 1, chính quyền này, dẫn đầu bởi DOGE, “Bộ Phòng Chống Quản Lý Chính Phủ”, đã âm thầm đóng cửa một số chương trình nhà ở liên bang. Vào đầu tháng này, thành phố Los Angeles đã ngừng nhận đơn xin phiếu thuê nhà cho chương trình Housing Choice Voucher, do sự hỗ trợ không chắc chắn từ Washington.

Ảnh: Alastair Pike/AFP/TNS

Sự tăng cao của giá thuê là nguyên nhân chính

Chính phủ liên bang không đưa ra phản hồi về lý do tại sao số tiền này lại hết nhanh hơn so với dự tính ban đầu và liệu tin tức trong bức thư ngày 6 tháng 3 có phải là một sự thay đổi trong chính sách liên bang hay không.

Sonya Acosta, một chuyên gia phân tích chính sách của Trung tâm Ngân sách và Chính sách, cho biết bà chưa thấy bằng chứng nào cho thấy việc kết thúc chương trình Phiếu Thuê Nhà Khẩn Cấp là do DOGE thực hiện. Thay vào đó, bà chỉ ra một vấn đề quen thuộc là: giá thuê nhà tăng cao.

Kể từ khi Quốc hội cấp ngân sách cho các phiếu khẩn cấp vào đầu năm 2021, giá thuê nhà trên khắp đất nước đã tăng mạnh sau đại dịch. Điều này thậm chí còn đúng với nửa dưới của thị trường cho thuê, mà Bộ Nhà ở dùng làm cơ sở để xác định mức hỗ trợ thuê nhà. Giữa năm 2021 và 2025, ví dụ, “giá thuê hợp lý” tại khu vực Barrio Logan ở San Diego đã tăng 43%, gần gấp đôi tỷ lệ lạm phát chung trong cùng thời gian, theo bộ này.

Vì các chương trình phiếu hỗ trợ thuê nhà trả chênh lệch giữa thu nhập của người thuê và giá thuê, việc giá thuê tăng vọt và thu nhập thì ổn định đã khiến chính phủ phải chi trả nhiều hơn.

Chuyện gì sẽ xảy ra khi tiền cạn kiệt?

Nếu không có nguồn tài trợ mới, nhiều cơ quan nhà ở sẽ không thể chuyển các người thuê phiếu khẩn cấp sang chương trình phiếu thuê nhà thông thường.

Tại Quận Santa Barbara, ví dụ, gần 1 trong 10 phiếu thuê nhà của cơ quan nhà ở địa phương đã bị hoãn, không được cấp cho những người thuê đủ điều kiện vì cơ quan không có đủ tiền để cung cấp hỗ trợ.

Vì vậy, khi quỹ khẩn cấp hết, “chúng tôi không có cách nào giúp đỡ những người đó ngay bây giờ”, giám đốc cơ quan nhà ở Bob Havlicek cho biết. “Ngay cả khi chúng tôi có phiếu dư, đó cũng là một vấn đề chính sách công: ‘Tại sao bạn lại giúp đỡ những người này nếu bạn có người đang chờ đợi trên danh sách?’ Chúng tôi không thể thắng trong bất kỳ trường hợp nào”.

Không có nhiều sự lạc quan từ các nhà vận động cho rằng tiểu bang sẽ bước vào hỗ trợ khi quỹ khẩn cấp hết.

Quỹ trái phiếu mà tiểu bang đã sử dụng để hỗ trợ phần lớn chi tiêu nhà ở giá rẻ đang cạn kiệt, ngân sách mà Thống đốc Gavin Newsom đề xuất cho năm tài chính sắp tới không bao gồm nhiều hỗ trợ thêm cho các khoản trợ cấp thuê nhà, một chi phí lớn và liên tục, và lịch sử cho thấy trách nhiệm này vốn dĩ thuộc về liên bang.