Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung tiếp tục leo thang, Trung Quốc đang sử dụng lợi thế kiểm soát nguồn cung khoáng sản chiến lược như đất hiếm, cobalt, lithium như một “vũ khí mềm” để gây sức ép trong đàm phán với Mỹ và các nền kinh tế lớn khác.
Hiện nay, Trung Quốc chiếm hơn 90% năng lực tinh luyện đất hiếm toàn cầu, là trung tâm cung ứng các khoáng sản không thể thiếu trong sản xuất xe điện, pin, vũ khí công nghệ cao và thiết bị điện tử. Đây là lợi thế chiến lược giúp Bắc Kinh có thể tác động trực tiếp đến chuỗi cung ứng toàn cầu nếu xảy ra xung đột hoặc căng thẳng thương mại.
Trong vài tháng qua, Trung Quốc đã áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu với một số nguyên tố như gallium và germanium – động thái được giới chuyên gia đánh giá là nhằm đáp trả các chính sách hạn chế công nghệ của phương Tây.
Trước tình hình đó, Mỹ đã tăng cường hợp tác với các quốc gia như Canada, Úc và Nhật Bản để xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản thay thế, cũng như đầu tư vào các dự án tái chế và sản xuất trong nước. Một số công ty tại Bắc Mỹ được hậu thuẫn bởi các “ông lớn” như Amazon, Microsoft đang phát triển nhà máy xử lý đất hiếm nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.
Ngoài ra, nhiều đề xuất về liên minh khoáng sản chiến lược đã được đưa ra, trong đó có việc lập kho dự trữ quốc gia và ưu tiên tài trợ cho các mỏ khai thác mới tại các quốc gia thân thiện.
Dù hai bên gần đây đạt được một số bước tiến trong đàm phán, nhưng các nhà quan sát cho rằng vấn đề khoáng sản sẽ tiếp tục là “con bài chiến lược” trong các vòng thương lượng sắp tới. Mỹ có thể cần nhượng bộ về một số mặt trận thuế quan để đảm bảo không bị gián đoạn nguồn cung nguyên liệu đầu vào quan trọng.
Cuộc cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc không chỉ diễn ra trên lĩnh vực công nghệ, quốc phòng mà còn xoay quanh những nguyên liệu tưởng chừng “vô hình” nhưng lại mang tính sống còn cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh địa chính trị ngày càng phức tạp, việc xây dựng một hệ sinh thái khoáng sản độc lập, bền vững là nhiệm vụ cấp thiết đối với các nền kinh tế phương Tây.
Theo Financial Post.
