Máy bay chiến đấu do AI điều khiển so tài cùng phi công người thật trong thử nghiệm Gripen E

Theo Reuters hôm 11/6/2025, tại châu Âu diễn ra thử nghiệm mang tính đột phá: một chiến đấu cơ Gripen E do trí tuệ nhân tạo điều khiển, mang tên Centaur đã thực hiện cuộc không chiến ngoài tầm nhìn với một phi công thực sự lái chiến đấu cơ Gripen D. Thử nghiệm kéo dài từ ngày 28/5 đến 3/6, thuộc dự án “Project Beyond” do Saab (Thụy Điển) và startup defesa Helsing (Đức) phối hợp tổ chức với sự tài trợ từ chính phủ Thụy Điển.

Máy bay do AI điều khiển không chỉ thực hiện các pha cơ động phức tạp mà còn sử dụng dữ liệu cảm biến để xác định mục tiêu và hỗ trợ phi công kích hoạt tên lửa. Centaur đã được huấn luyện tương đương 30 năm kinh nghiệm mỗi tuần thông qua các mô phỏng liên tục. Mục tiêu của dự án là phân tích khả năng ra quyết định của AI trong chiến đấu thực tế, mặc dù kết quả cuối cùng chưa xác định bên thắng, nhưng thử nghiệm phản ánh tiềm năng mạnh mẽ của công nghệ tự hành trong chiến đấu trên không.

Marcus Wandt, Giám đốc Sáng tạo của Saab kiêm phi công vũ trụ, cho biết trong thử thách này chưa thể khẳng định chắc chắn bên nào chiếm ưu thế nhưng nhấn mạnh rằng: “Bạn phải thật sắc bén nếu là phi công”. Ông cũng cảnh báo AI sẽ phát triển rất nhanh, khiến con người khó lòng đuổi kịp nếu không được huấn luyện và cập nhật chiến thuật kịp thời.

Thử nghiệm nằm trong lộ trình nghiên cứu sự kết hợp giữa máy bay có phi công và không người lái của Thụy Điển theo chương trình KFS, mở đầu cho thế hệ chiến đấu cơ tương lai. Saab từng tham gia dự án Tempest do Anh khởi xướng nhưng hiện đã chuyển hướng tập trung hoàn toàn vào nghiên cứu nội địa.

Sự kiện này càng củng cố niềm tin rằng AI trong tương lai không chỉ hỗ trợ mà có thể ra quyết định quyết định trên không trung, mặc dù vẫn cần sự giám sát của con người theo khung pháp lý. Thử nghiệm của Saab và Helsing đã chứng minh rằng chu trình phát triển AI có thể nhanh hơn nhiều so với các dự án truyền thống kéo dài 10 – 15 năm, hứa hẹn một bước tiến nhanh chóng trong cuộc đua tự động hóa quân sự