Meta đối mặt với “mối đe doạ sống còn” trong phiên toà về Instagram và WhatsApp

Meta Platforms – công ty mẹ của Facebook – sẽ bước vào một phiên toà quan trọng tại Washington, bắt đầu từ thứ Hai, với cáo buộc đã tạo ra một thế độc quyền bất hợp pháp trên mạng xã hội bằng cách chi hàng tỷ USD để thâu tóm Instagram và WhatsApp. Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) đang tìm cách buộc Meta phải chia tách hoặc bán các nền tảng này.

Ảnh: Chandan Khanna/AFP/Getty Images

FTC cho rằng việc mua lại Instagram và WhatsApp từ hơn một thập kỷ trước là nhằm loại bỏ những đối thủ tiềm năng có thể đe dọa vị thế thống trị của Facebook trong việc kết nối người dùng với bạn bè và gia đình. Vụ kiện được FTC khởi xướng vào năm 2020, dưới thời Tổng thống Donald Trump.

FTC muốn Meta chia tách hoặc bán Instagram và WhatsApp

FTC đang yêu cầu toà án buộc Meta phải tái cấu trúc, thậm chí có thể buộc công ty bán Instagram hoặc WhatsApp. Trong một bài đăng trên blog hôm Chủ Nhật, Giám đốc pháp lý của Meta, bà Jennifer Newstead, cho rằng vụ kiện này là “yếu” và có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư công nghệ.

“Thật phi lý khi FTC tìm cách chia rẽ một công ty công nghệ hàng đầu của Mỹ trong khi chính quyền lại đang nỗ lực cứu TikTok – một ứng dụng do Trung Quốc sở hữu”, bà viết.

Mối đe doạ “tồn vong” đối với Meta

Đây được xem là mối đe doạ nghiêm trọng đối với sự tồn tại của Meta. Theo một số ước tính, Instagram hiện mang lại khoảng một nửa doanh thu quảng cáo tại Mỹ cho Meta.
Vụ kiện cũng sẽ là thước đo đầu tiên cho thấy chính quyền mới của ông Trump nghiêm túc đến đâu với cam kết “siết chặt” các công ty công nghệ lớn.

Meta đã có nhiều động thái thể hiện thiện chí với chính quyền Trump kể từ khi ông đắc cử, bao gồm việc nới lỏng chính sách kiểm duyệt nội dung – điều mà đảng Cộng hoà cho rằng là “kiểm duyệt”, và quyên góp 1 triệu USD cho lễ nhậm chức của Trump. CEO Mark Zuckerberg cũng đã nhiều lần đến thăm Nhà Trắng trong vài tuần qua.

Zuckerberg sẽ ra làm chứng

Ông Mark Zuckerberg được cho là sẽ ra làm chứng trong phiên toà. Ông có thể bị chất vấn về các email cũ, trong đó ông từng đề xuất mua lại Instagram để “loại bỏ mối đe dọa tiềm tàng đối với Facebook”, cũng như bày tỏ lo ngại rằng WhatsApp có thể phát triển thành một mạng xã hội riêng.

Meta lập luận rằng việc mua lại Instagram (năm 2012) và WhatsApp (năm 2014) đã mang lại lợi ích cho người dùng, và rằng những tuyên bố cũ của Zuckerberg không còn liên quan vì hiện nay có sự cạnh tranh khốc liệt từ TikTok (thuộc ByteDance), YouTube (Google) và iMessage (Apple).

Một điểm mấu chốt của vụ kiện là người dùng có coi các mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok… là thay thế cho nhau hay không. Meta sẽ dẫn chứng rằng trong thời gian TikTok tạm ngừng hoạt động tại Mỹ vào tháng 1, lưu lượng truy cập vào Instagram và Facebook đã tăng, cho thấy vẫn có sự cạnh tranh.

FTC: Meta nắm độc quyền chia sẻ với bạn bè & gia đình

FTC lập luận rằng Meta hiện có thế độc quyền trong mảng mạng xã hội cho phép người dùng chia sẻ nội dung với bạn bè và người thân. Đối thủ chính tại Mỹ hiện nay chỉ là Snapchat và MeWe – một ứng dụng nhỏ chú trọng quyền riêng tư được ra mắt năm 2016. Các nền tảng như TikTok, YouTube, X (Twitter) và Reddit – nơi nội dung được phát cho người lạ dựa trên sở thích – không thể thay thế vai trò của Facebook và Instagram, theo FTC.

Thẩm phán James Boasberg cho biết trong một phán quyết hồi tháng 11 rằng FTC có đủ bằng chứng để tiếp tục vụ kiện, nhưng vẫn sẽ phải đối mặt với nhiều câu hỏi khó tại phiên toà.

Ảnh: Jason Henry/The New York Times

Mất Instagram – thảm hoạ tài chính cho Meta?

Phiên toà dự kiến sẽ kéo dài đến tháng 7. Nếu FTC thắng kiện, họ sẽ cần phải trải qua một phiên toà thứ hai để chứng minh rằng các biện pháp như buộc Meta bán Instagram hoặc WhatsApp sẽ khôi phục cạnh tranh trên thị trường.

Đặc biệt, việc mất Instagram sẽ là một cú đòn cực lớn với tài chính của Meta.

Dù Meta không công bố doanh thu riêng từ từng ứng dụng, nhưng theo công ty nghiên cứu Emarketer, Instagram dự kiến sẽ mang về 37,13 tỷ USD trong năm nay, chiếm hơn một nửa tổng doanh thu quảng cáo của Meta tại Mỹ.
Instagram cũng tạo ra doanh thu trên mỗi người dùng cao nhất trong tất cả các nền tảng, vượt cả Facebook.

Trong khi đó, WhatsApp tuy chưa đóng góp nhiều doanh thu, nhưng lại là ứng dụng có lượng người dùng hàng ngày lớn nhất của Meta. Công ty đang đẩy mạnh khai thác WhatsApp thông qua các công cụ như chatbot và “tin nhắn doanh nghiệp”, được CEO Zuckerberg đánh giá là “động lực tăng trưởng tiếp theo” của Meta.

Big Tech đồng loạt bị kiện

Đây là một trong năm vụ kiện lớn mà FTC và Bộ Tư pháp Mỹ đang tiến hành chống lại các “ông lớn công nghệ” bị cáo buộc độc quyền.

Ngoài Meta:

• Amazon và Apple đều đang bị kiện.
• Google (Alphabet) đang đối mặt với hai vụ kiện, trong đó một vụ sắp đưa ra xét xử vào tuần tới, liên quan đến nỗ lực buộc Google phải bán trình duyệt Chrome.