Meta tuyên chiến với các ứng dụng deepfake

Trong một thời đại mà trí tuệ nhân tạo (AI) đang thâm nhập sâu rộng vào mọi ngóc ngách của đời sống xã hội, từ giáo dục, y tế đến nghệ thuật, thì cũng chính công nghệ ấy đang bị lạm dụng cho những mục đích phản cảm, thậm chí là vi phạm nghiêm trọng quyền con người. Một trong những hiện tượng gây tranh cãi nhất hiện nay là sự xuất hiện và phát triển nhanh chóng của các ứng dụng sử dụng AI để “lột đồ” con người – tạo ra hình ảnh khỏa thân giả mạo từ những bức ảnh hoàn toàn bình thường. Trước làn sóng phản đối từ dư luận và các tổ chức bảo vệ quyền riêng tư, Meta – công ty mẹ của Facebook, Instagram và Threads – đã chính thức ra tay.

Ảnh: Internet 

Một thế giới ảo đầy rủi ro thật

Theo một cuộc điều tra của CBS News, trong thời gian gần đây, hàng trăm quảng cáo liên quan đến các ứng dụng AI “nudify” – có khả năng tái tạo ảnh khỏa thân từ hình ảnh gốc – đã xuất hiện tràn lan trên nền tảng của Meta. Những quảng cáo này thường dùng hình ảnh người nổi tiếng như Scarlett Johansson hay Anne Hathaway để thu hút sự chú ý và tạo cảm giác tin cậy. Chúng mời chào người dùng tải lên ảnh chân dung để thử nghiệm tính năng, nhưng hệ quả lại đi xa hơn cả sự tò mò: ảnh cá nhân có thể bị sử dụng cho mục đích khiêu dâm, bị chỉnh sửa và phát tán trái phép, trở thành công cụ phục vụ cho hành vi quấy rối, bôi nhọ và tống tiền.

Dưới lớp vỏ bọc là các ứng dụng chỉnh sửa ảnh “thú vị” hoặc “nghệ thuật”, nhiều công cụ nudify thực chất được thiết kế để lợi dụng người dùng, đặc biệt là phụ nữ và trẻ vị thành niên – những nhóm đối tượng dễ trở thành nạn nhân của công nghệ deepfake.

Meta hành động: quyết liệt nhưng chưa đủ

Trước áp lực từ giới truyền thông và các tổ chức xã hội, Meta đã thực hiện một loạt biện pháp nhằm ngăn chặn sự lây lan của các nội dung khiêu dâm tạo bởi AI trên nền tảng của mình. Cụ thể, công ty đã xóa hàng trăm quảng cáo vi phạm và chặn các liên kết dẫn đến những ứng dụng đáng ngờ.

Đặc biệt, Meta đã đệ đơn kiện công ty Joy Timeline HK Limited, có trụ sở tại Hồng Kông, được cho là đơn vị đứng sau nhiều quảng cáo nudify gây tranh cãi. Đây là một trong những động thái pháp lý hiếm hoi của Meta trong cuộc chiến chống lại việc lạm dụng AI, thể hiện quyết tâm làm sạch môi trường số và khẳng định vai trò của các tập đoàn công nghệ lớn trong việc bảo vệ quyền cá nhân.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng các biện pháp này vẫn chỉ là bước khởi đầu. Hệ thống kiểm duyệt tự động của Meta vẫn chưa đủ tinh vi để phát hiện và xử lý kịp thời các nội dung deepfake có xu hướng ngày càng tinh vi và khó nhận diện.

Nạn nhân không còn là ngoại lệ

Một điểm đáng lo ngại là đối tượng bị tấn công bởi các công nghệ nudify không còn giới hạn trong phạm vi người nổi tiếng. Theo một báo cáo từ tổ chức Thorn (Hoa Kỳ), 41% thanh thiếu niên từng nghe nói đến hình ảnh khỏa thân deepfake, 10% biết người từng là nạn nhân. Tại bang Minnesota, một phụ nữ đã bàng hoàng khi phát hiện hình ảnh khỏa thân giả mạo của mình, cùng hơn 80 người phụ nữ khác, bị lan truyền trên mạng. Cô khẳng định bản thân chưa bao giờ chụp ảnh nhạy cảm, điều đó càng cho thấy mức độ nguy hiểm và xâm hại của công nghệ này.

Ngoài ra, các chuyên gia tâm lý cũng cảnh báo về tác động tiêu cực lâu dài lên tinh thần của nạn nhân. Sự bất an, cảm giác bị theo dõi, mất kiểm soát đối với hình ảnh của bản thân trên không gian mạng đang khiến nhiều người lâm vào tình trạng khủng hoảng tâm lý.

Phản ứng từ cơ quan lập pháp và cộng đồng quốc tế

Không chỉ Meta, chính phủ và cơ quan lập pháp tại nhiều quốc gia cũng đã vào cuộc. Tại Hoa Kỳ, một số thượng nghị sĩ đã gửi thư yêu cầu Giám đốc điều hành Meta – Mark Zuckerberg – làm rõ các biện pháp kiểm soát nội dung quảng cáo và sử dụng AI. Một số bang như Minnesota đang đề xuất các đạo luật trừng phạt nghiêm khắc với những người phát tán hình ảnh deepfake, với mức phạt lên đến 500.000 USD cho mỗi lần vi phạm.

Tại châu Âu và Vương quốc Anh, các cơ quan quản lý cũng đang xem xét cấm hoàn toàn việc sử dụng AI để tạo ra nội dung khiêu dâm không được sự đồng thuận, đồng thời kêu gọi các nền tảng công nghệ phối hợp trong công cuộc xây dựng không gian mạng an toàn, văn minh.

Khi ranh giới công nghệ và đạo đức trở nên mong manh

Cuộc chiến với các ứng dụng AI nudify không chỉ là một trận chiến về công nghệ mà còn là cuộc đấu tranh để bảo vệ phẩm giá và quyền riêng tư trong kỷ nguyên số. Sự phát triển của AI là điều không thể đảo ngược, nhưng nếu không đi kèm với đạo đức, kiểm soát và luật pháp, công nghệ sẽ không còn là công cụ hỗ trợ con người, mà trở thành vũ khí gây hại.

Meta đã có bước đi đầu tiên, nhưng trách nhiệm không chỉ dừng ở một công ty. Đã đến lúc toàn xã hội cần đặt câu hỏi: Làm thế nào để giữ được phẩm giá con người trong một thế giới ngày càng số hóa? Và ai sẽ bảo vệ chúng ta trước những thuật toán đang ngày càng thông minh – và vô cảm?