Meta và siêu PAC California: Đòn bẩy chính trị của Zuckerberg trong cuộc đua AI

Mark Zuckerberg, từ văn phòng Meta tại Menlo Park, không chỉ điều hành một đế chế công nghệ mà còn âm thầm giật dây chính trị California. Cuối tháng 8 năm 2025, Meta lặng lẽ ra mắt siêu PAC mang tên Mobilizing Economic Transformation Across (Meta) California, một động thái hiếm thấy khi một công ty tự lập quỹ chính trị để bảo vệ lợi ích AI của mình, đồng thời triệt hạ đối thủ. Với quyền kiểm soát tuyệt đối Meta, Zuckerberg có thể chi hàng chục triệu USD để định hình chính sách công nghệ tại bang trung tâm của ngành, đặt ra câu hỏi: liệu đây là bước đi chiến lược để dẫn đầu AI, hay là trò chơi quyền lực nguy hiểm trong chính trị Mỹ?

Trong bối cảnh cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ đến gần, hai siêu PAC ủng hộ AI được công bố cùng ngày cuối tháng 8. Một là quỹ truyền thống, được công khai rầm rộ với hơn 100 triệu USD từ nhiều gã khổng lồ công nghệ để hỗ trợ các ứng viên thân AI. Nhưng Meta California lại khác biệt: đây là siêu PAC do chính Meta thành lập, chỉ phục vụ lợi ích của Meta, cho phép công ty chi tiền không giới hạn cho quảng cáo chính trị và vận động tại California.

Sau phán quyết Citizens United năm 2010 của Tòa án Tối cao, các siêu PAC được phép nhận tiền không giới hạn từ công ty và cá nhân để chi cho bầu cử, miễn là không phối hợp trực tiếp với ứng viên. Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính chiến dịch nói với The Verge rằng việc một công ty như Meta tự tạo siêu PAC là cực kỳ hiếm, đặc biệt khi công ty do một người kiểm soát hoàn toàn như Zuckerberg. Với cấu trúc sở hữu độc đáo của Meta, Zuckerberg có thể dùng tiền công ty để thúc đẩy chiến lược AI của mình, đồng thời gây áp lực lên các đối thủ như Google hay OpenAI.

Credit: Yahoo Finance

Meta xác nhận sẽ chi hàng chục triệu USD ban đầu cho siêu PAC này, dù chưa rõ ai sẽ nắm quyền quyết định cuối cùng. Động thái này phản ánh tham vọng của Zuckerberg trong việc định hình chính sách công nghệ, đặc biệt tại California – trung tâm công nghệ của Mỹ.

California không chỉ là nơi đặt trụ sở Meta mà còn là chiến trường chính trị nơi các chính sách về AI, quyền riêng tư và thuế kỹ thuật số được định hình. Siêu PAC Meta California có thể hỗ trợ các ứng viên ủng hộ AI, đặc biệt những người ủng hộ chiến lược AI mã nguồn mở của Meta – một điểm khác biệt so với các đối thủ. Trong quá khứ, Meta đã tài trợ American Edge Project để chống luật chống độc quyền, và FWD.us để thúc đẩy cải cách nhập cư cho nhân tài công nghệ. Siêu PAC mới là bước đi táo bạo hơn, nhắm trực tiếp đến lợi ích chiến lược của Meta.

Theo Rick Hasen, giáo sư luật bầu cử tại UCLA, siêu PAC này cho phép Zuckerberg can thiệp vào các sáng kiến bỏ phiếu ở California, như đề xuất tái vẽ bản đồ quốc hội để thêm 5 ghế Dân chủ vào tháng 11 năm 2025, hoặc thậm chí ảnh hưởng đến cuộc bầu cử thống đốc năm sau khi Gavin Newsom không thể tái tranh cử. “Không có gì ngăn Zuckerberg sử dụng siêu PAC này cho các vấn đề ngoài AI”, Hasen nói, nhấn mạnh quyền lực tiềm tàng của Meta trong chính trị bang.

Khác với Yes on 22 năm 2020, khi Uber, Lyft và DoorDash chi 180 triệu USD để thông qua luật phân loại tài xế là nhà thầu độc lập, Meta California là nỗ lực của một công ty duy nhất, không liên minh với đối thủ. Điều này cho thấy Zuckerberg không muốn chia sẻ quyền kiểm soát, mà muốn Meta độc lập định hình chính sách. Brian Kasten, chuyên gia tài chính chiến dịch, nhận xét: “Đó là cách Zuckerberg vận hành – ông ấy muốn kiểm soát hoàn toàn”.

Siêu PAC này cũng đặt Meta vào vị trí đối đầu với các đối thủ AI, khi các chính sách thân thiện với mã nguồn mở có thể gây bất lợi cho những công ty như OpenAI, vốn dựa vào mô hình độc quyền. Bằng cách chi tiền cho quảng cáo và vận động, Meta có thể thúc đẩy các ứng viên hoặc luật ủng hộ chiến lược của mình, đồng thời gây áp lực lên đối thủ.

Siêu PAC Meta California không chỉ là công cụ tài chính mà còn là tuyên ngôn về ảnh hưởng chính trị của Zuckerberg. Với hàng chục triệu USD sẵn sàng chi, Meta có thể định hình luật AI, thuế kỹ thuật số, hoặc thậm chí các vấn đề xã hội rộng lớn hơn ở California. Tuy nhiên, động thái này cũng tiềm ẩn rủi ro: dư luận có thể coi đây là hành vi lạm dụng quyền lực, khi một tỷ phú dùng tiền công ty để chi phối chính trị, đặc biệt trong bối cảnh công chúng ngày càng cảnh giác với quyền lực Big Tech.

California, với các sáng kiến bỏ phiếu dân chủ và vai trò trung tâm công nghệ, là nơi lý tưởng để Meta thử nghiệm ảnh hưởng chính trị. Nhưng nếu siêu PAC này mở rộng ra ngoài AI, như Hasen cảnh báo, Meta có thể đối mặt với chỉ trích từ cả đối thủ và công chúng, làm tổn hại hình ảnh công ty.

Hành động của Meta đánh dấu một kỷ nguyên mới, nơi các gã khổng lồ công nghệ không chỉ cạnh tranh trên thị trường mà còn trong chính trị. Với siêu PAC California, Zuckerberg không chỉ bảo vệ lợi ích AI của Meta mà còn đặt nền móng để định hình chính sách công nghệ toàn cầu. Nhưng câu hỏi lớn vẫn còn: liệu đây là chiến lược thông minh để dẫn đầu cuộc đua AI, hay là bước đi mạo hiểm có thể làm lung lay niềm tin vào Meta? Khi cuộc bầu cử giữa kỳ đến gần, mọi ánh mắt đang đổ dồn vào Zuckerberg và siêu PAC của ông, nơi quyền lực công nghệ và chính trị giao thoa đầy kịch tính.