Microsoft: Các công cụ AI như Copilot và ChatGPT ảnh hưởng đến tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề độc lập của nhân viên

Ảnh: dvoevnore/Adobe Stock

Việc sử dụng AI tạo sinh tại nơi làm việc có thể ảnh hưởng đến kỹ năng tư duy phản biện của nhân viên – và điều này đã được Microsoft chỉ ra.

Các nhà nghiên cứu tại Microsoft và Đại học Carnegie Mellon đã khảo sát 319 nhân viên kiến thức để nghiên cứu tác động của AI tạo sinh tại nơi làm việc và bày tỏ lo ngại về những gì mà sự phát triển của công nghệ này có thể gây ra đối với bộ não của chúng ta.

Những lo ngại về tác động tiêu cực là hợp lý, báo cáo ghi nhận, với các nhà nghiên cứu chỉ ra “sự suy giảm các khả năng nhận thức vốn cần được bảo vệ”. Điều này liên quan đến các nghiên cứu về tác động của tự động hóa đối với công việc của con người – nghiên cứu cho thấy việc tước bỏ cơ hội để người lao động sử dụng phán đoán của mình đã khiến chức năng nhận thức của họ “teo lại” và “không chuẩn bị” để đối phó với những tình huống ngoài công việc thường xuyên.

Những tác động tương tự cũng đã được nhận thấy ở sự giảm trí nhớ và việc sử dụng điện thoại thông minh, cũng như thời gian chú ý và người dùng mạng xã hội.

“Thật ngạc nhiên, mặc dù AI có thể cải thiện hiệu quả, nhưng nó cũng có thể giảm sự tham gia phản biện, đặc biệt là trong các nhiệm vụ thường xuyên hoặc ít rủi ro, nơi người dùng chỉ đơn giản dựa vào AI, điều này gây lo ngại về sự phụ thuộc lâu dài và giảm khả năng giải quyết vấn đề độc lập”, các nhà nghiên cứu cho biết.

Nghiên cứu chỉ ra rằng người dùng chủ yếu tham gia vào tư duy phản biện để kiểm tra lại chất lượng công việc, và càng tự tin vào công cụ AI tạo sinh, họ càng ít có khả năng sử dụng tư duy phản biện của chính mình để tương tác với công việc.

“Khi sử dụng công cụ GenAI, nỗ lực đầu tư vào tư duy phản biện chuyển từ việc thu thập thông tin sang việc xác minh thông tin; từ giải quyết vấn đề sang tích hợp phản hồi từ AI; và từ thực hiện nhiệm vụ sang việc giám sát nhiệm vụ”, nghiên cứu chỉ ra.

Các nhà nghiên cứu cho biết cần thêm nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này, đặc biệt vì các công cụ AI tạo sinh liên tục phát triển và thay đổi cách chúng ta tương tác với chúng.

Họ kêu gọi các nhà phát triển AI tạo sinh sử dụng dữ liệu và thông tin đo lường của chính họ để hiểu cách các công cụ này có thể “phát triển để hỗ trợ tốt hơn việc tư duy phản biện trong các nhiệm vụ khác nhau”.

“Nhân viên kiến thức đang phải đối mặt với những thử thách mới trong tư duy phản biện khi họ tích hợp GenAI vào quy trình công việc của mình”, các nhà nghiên cứu nói thêm. “Vì vậy, công trình của chúng tôi cho thấy rằng các công cụ GenAI cần được thiết kế để hỗ trợ tư duy phản biện của nhân viên kiến thức bằng cách giải quyết các rào cản về nhận thức, động lực và khả năng”.

Ảnh: Jistock/Shutterstock

Sự phụ thuộc vào công cụ AI có thể trở thành một vấn đề lớn

Tất cả những điều này trở thành vấn đề khi Microsoft đẩy mạnh các công cụ AI Copilot vào gói phần mềm của mình, một xu hướng trong toàn ngành – mặc dù một số nhân viên cũng đang lén lút đưa công cụ này vào công ty mà không có sự chấp thuận rõ ràng.

Ngoài việc cắt giảm chi phí, một trong những giả thuyết lâu dài về AI là nó có thể loại bỏ các công việc thường xuyên khỏi công việc hàng ngày – giúp nhân viên giảm bớt công việc nhàm chán và chuyển sang công việc sáng tạo hơn.

Để đạt được điều này, cần phải tìm ra sự cân bằng đúng đắn giữa các công việc tự động hoàn toàn, những công việc có sự tham gia của con người và công việc hoàn toàn do con người thực hiện.

Nghiên cứu từ Stanford cho thấy nhân viên hiệu quả và năng suất hơn khi làm việc cùng với trợ lý AI, nhưng cũng chỉ ra rằng chúng ta dễ dàng rơi vào tình trạng quá phụ thuộc vào các công cụ này, dẫn đến sự tuân thủ hay quá tin tưởng vào công nghệ.