Mô hình tăng trưởng dựa vào sản xuất của Việt Nam đứng trước thử thách lớn trong bối cảnh chiến tranh thương mại toàn cầu

By Lê Giang

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc – hai đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam – đã kéo theo nhiều hệ lụy khó lường. Dù từng hưởng lợi từ việc các công ty chuyển nhà máy khỏi Trung Quốc, Việt Nam giờ đây cũng trở thành mục tiêu trong cuộc cạnh tranh địa chính trị và áp lực kiểm soát chuỗi cung ứng của phương Tây.

Một số nhà sản xuất lớn đang cân nhắc đa dạng hóa thêm ra khỏi Đông Nam Á, thay vì đổ dồn vào Việt Nam như trước đây, vì lo ngại rủi ro tập trung. Đồng thời, chính sách bảo hộ gia tăng từ các nền kinh tế lớn khiến hàng xuất khẩu Việt Nam đối mặt với rào cản thuế quan và quy định mới.

Ảnh: Bloomberg

Từng được ca ngợi là “công xưởng mới của châu Á”, Việt Nam đã thu hút mạnh dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong các lĩnh vực sản xuất điện tử, dệt may và linh kiện. Tuy nhiên, tỉ trọng cao của xuất khẩu trong GDP khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương khi cầu từ các thị trường lớn sụt giảm.

Trong khi tăng trưởng GDP năm 2023 đạt gần 5%, thấp hơn kỳ vọng, thì sản lượng công nghiệp và xuất khẩu cũng tăng chậm lại rõ rệt trong quý đầu năm 2025. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về tái cơ cấu mô hình phát triển theo hướng bền vững hơn.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng Việt Nam cần khẩn trương đầu tư vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ, dịch vụ, logistics, tài chính và kinh tế số. Việc phát triển hạ tầng, cải cách hành chính và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam vượt qua “bẫy thu nhập trung bình”.

Ngoài ra, việc đàm phán các hiệp định thương mại song phương, gia tăng năng lực nội tại và cải thiện môi trường kinh doanh cũng là bước đi cần thiết để giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu vốn ngày càng bất ổn.