Mưa nhiều nhưng giếng vẫn cạn: Vì sao bổ sung nước ngầm ở California diễn ra quá chậm?

Ảnh: Irfan Khan / Los Angeles Times

Mặc dù năm nay miền bắc California đã có mưa lớn và tuyết rơi vừa phải, nhưng nguồn nước ngầm vẫn chưa được phục hồi. Hiện tại, các hồ chứa lớn nhất của bang đang đầy hơn 120% so với mức trung bình lịch sử, nhưng nước dưới lòng đất – nguồn cung cấp quan trọng cho sinh hoạt và nông nghiệp – vẫn tiếp tục cạn kiệt.

Ngay cả sau nhiều mùa đông ẩm ướt, và bất chấp một đạo luật của bang được ban hành nhằm bảo vệ và phục hồi nguồn nước ngầm quý giá, hàng nghìn giếng – chủ yếu nằm ở các cộng đồng nông thôn thu nhập thấp tại Thung lũng San Joaquin – đã cạn kiệt do tình trạng khai thác nước quá mức của nông dân.

Vậy tại sao lượng mưa và tuyết dồi dào gần đây không thể bổ sung nguồn nước ngầm của bang?

Chính quyền Thống đốc Gavin Newsom đang thúc đẩy việc lưu trữ nhiều nước ngầm hơn và đã đầu tư hàng trăm triệu đô la vào các giải pháp, nhưng hầu hết nước mưa vẫn chảy ra đại dương. Một phần nguyên nhân là do nước cần được dẫn đi nhanh chóng để ngăn chặn lũ lụt trong các khu dân cư, trong khi một phần khác là để hỗ trợ hệ sinh thái thủy sinh, bao gồm cả loài cá hồi có nguy cơ tuyệt chủng.

Tuy nhiên, hàng triệu mẫu-feet nước vẫn bị thất thoát mỗi năm do không có một hệ thống bơm, đường ống và ao hồ trên toàn bang để thu gom và cho nước thấm xuống lòng đất.

Bổ sung nước ngầm không phải chuyện dễ dàng

Quá trình này có thể đòi hỏi việc xây dựng các kênh hoặc đường ống mới để chuyển hướng nước lũ vào các bể chứa thấm nước, nằm cách xa các con sông lớn hàng dặm. Trong một số trường hợp, nông dân phải xây đê bao để giữ nước lại cho thấm xuống đất.

Tất cả những điều này đều tốn kém và mất nhiều thời gian để xây dựng, khiến tiến độ bị chậm lại. Bản thân quá trình bổ sung nước cũng diễn ra rất chậm – thường chỉ vài inch mỗi ngày. Do đó, ngay cả những năm mưa lớn như 2017 và 2023 cũng chỉ làm chậm lại tình trạng cạn kiệt giếng nước uống trong thời gian ngắn.

Theo báo cáo cập nhật nửa năm 2024 về tình trạng nước ngầm của bang, “lượng nước ngầm lưu trữ dài hạn vẫn trong tình trạng thâm hụt do nhiều năm khai thác nhiều hơn lượng nước được bổ sung”. Thống đốc Newsom đã cam kết tăng cường bổ sung nước ngầm từ lâu. Trong kế hoạch “Danh mục phục hồi nước”năm 2020, ông tuyên bố sẽ “tìm cách đơn giản hóa hơn nữa việc bổ sung nước ngầm”. Đến năm 2022, trong chiến lược “Nguồn cung cấp nước”, ông cam kết tăng lượng nước bổ sung trung bình lên nửa triệu mẫu-feet mỗi năm.

Những nỗ lực này đã có một số thành công. Năm 2023, nông dân tại Thung lũng San Joaquin đã bổ sung 7,6 triệu mẫu-feet nước vào lòng đất, so với 6,5 triệu vào năm 2017 – một năm mưa nhiều khác, theo Viện Chính sách Công California.

Tuy nhiên, theo Caitlin Peterson, nhà nghiên cứu tại viện này, trong những năm khô hạn từ 2020 đến 2022, “gần như không có hoạt động bổ sung nước nào diễn ra, vì đây là những năm khô hạn kỷ lục ở nhiều nơi trong tiểu bang”.

Một nghiên cứu của Đại học Stanford công bố hồi đầu tháng này cũng cho thấy, mực nước ngầm ở khu vực Los Angeles đang giảm xuống và phục hồi rất chậm sau trận mưa lớn năm 2023. “Chỉ khoảng 25% lượng nước ngầm bị mất từ năm 2006 được khôi phục”, nghiên cứu cho biết. “Những mùa đông ẩm ướt không thể bù đắp được sự suy giảm đáng kể trong các năm khô hạn”.

Năm 2023: Cơ hội bị bỏ lỡ

Năm 2023, chính quyền bang đã cấp phép cho các chủ đất chuyển hướng hơn 600.000 mẫu-feet nước từ các lưu vực sông Sacramento và San Joaquin để bổ sung nước ngầm trong các trận lũ. Nhưng do một số chủ đất nhận giấy phép quá muộn và họ phải lắp đặt lưới lọc cá tốn kém để bảo vệ loài cá hồi, chương trình này chỉ bổ sung được khoảng 20.000 mẫu-feet nước, theo Bộ Tài nguyên Nước California.

“Chúng ta vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của California trong việc bổ sung nước ngầm”, Helen Dahlke, giáo sư tại UC Davis, nhận định. “Chúng ta vẫn đang loay hoay với những con số nhỏ lẻ”.

Ảnh: Marcio Jose Sanchez, AP

Nông dân đang hành động để thu giữ nước ngầm

Don Cameron, một nông dân tại Fresno, đã chứng kiến mực nước ngầm dưới trang trại của mình giảm 0,5 đến 1 foot mỗi năm trong hơn 40 năm. Tổng cộng, nước ngầm đã giảm ít nhất 30 feet. Do đó, ông đã quyết định hành động. Từ năm 2011, ông đã bắt đầu lụt các cánh đồng và vườn cây ăn quả của mình để nước có thể thấm xuống lòng đất.

Cameron đã lắp đặt hàng dặm kênh đào cùng hệ thống bơm để đưa nước từ sông Kings vào trang trại Terranova Ranch trong các trận lụt. Ông sử dụng đất đào lên từ các kênh để tạo thành các bể chứa nước trên 350 mẫu đất nông nghiệp.

Mặc dù được hỗ trợ khoản tài trợ 5 triệu USD từ bang, ông đã bỏ ra tổng cộng khoảng 13 triệu USD để hoàn thành hệ thống này vào năm 2020 – đúng lúc hạn hán kéo dài. “Sau đó, chúng tôi chỉ biết chờ một trận lụt”, ông nói. Cơn lũ đã đến vào năm 2023, giúp hệ thống bổ sung nước của ông nâng mực nước ngầm lên 15 feet.

California đầu tư hàng triệu đô la vào việc bổ sung nước ngầm

Khi các giai đoạn khô hạn ngày càng trở nên khắc nghiệt hơn, các nhà quản lý nước của California đang ngày càng lo lắng về việc lưu trữ nước khi nó có sẵn.

Thống đốc Newsom đã miễn một số quy định môi trường vào năm 2023 để tạo điều kiện cho việc bổ sung nước ngầm. Mùa hè năm đó, ông cùng cơ quan lập pháp đã hợp pháp hóa một số biện pháp này.

Từ năm 2018, Bộ Tài nguyên Nước đã phân bổ hơn 121 triệu USD cho ít nhất 69 dự án bổ sung nước ngầm.Dù vậy, hàng nghìn giếng nước vẫn khô cạn, đặc biệt là tại các cộng đồng thu nhập thấp ở Thung lũng San Joaquin.

Trong hai năm qua, chính quyền bang đã nhận được khoảng 700 báo cáo về giếng khô cạn, và một cơ sở dữ liệu của bang cho thấy hơn 200 giếng – nhiều trong số đó ở Thung lũng San Joaquin – đang ở mức thấp kỷ lục.

Trong 30 ngày qua, đã có 8 giếng nước gia đình bị báo cáo khô cạn tại khu vực này. “Rất nhiều người đã phải phụ thuộc vào nước đóng chai và nước vận chuyển, hoặc chi hàng chục nghìn USD để đào giếng sâu hơn”, Tien Tran, nhà quản lý chính sách tại Trung tâm Nước Cộng đồng, cho biết.

Dù có những nỗ lực đáng kể, việc bổ sung nước ngầm ở California vẫn là một bài toán khó và cần nhiều thời gian hơn để giải quyết triệt để.