Mục tiêu phát thải nghiêm ngặt có thể đẩy giá tín dụng carbon tăng cao, ảnh hưởng đến lộ trình đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0

Trong bối cảnh các quốc gia và doanh nghiệp trên toàn cầu đang tăng tốc hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (net zero), một thách thức mới đang dần lộ diện: giá tín dụng carbon có thể tăng mạnh do các mục tiêu phát thải ngày càng nghiêm ngặt. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí tuân thủ của các doanh nghiệp mà còn có thể làm chậm tiến trình đạt được các cam kết khí hậu toàn cầu. 

Tín dụng carbon – vốn được xem là một công cụ quan trọng để bù đắp lượng khí thải nhà kính không thể loại bỏ hoàn toàn đang trở thành một mặt hàng ngày càng khan hiếm. Khi các quy định về phát thải trở nên chặt chẽ hơn, nhu cầu mua tín chỉ carbon để bù đắp lượng khí thải vượt mức cũng tăng theo. Điều này đẩy giá tín chỉ lên cao, đặc biệt là trong các thị trường carbon tự nguyện và các cơ chế tín chỉ dựa trên loại bỏ carbon (carbon removals).

Ảnh: Business Standard

Tuy nhiên, sự gia tăng giá này không chỉ là vấn đề chi phí. Nó còn đặt ra câu hỏi về khả năng tiếp cận công bằng giữa các doanh nghiệp lớn và nhỏ, cũng như giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển. Những doanh nghiệp có nguồn lực tài chính mạnh có thể dễ dàng mua tín chỉ để duy trì hoạt động, trong khi các doanh nghiệp nhỏ hơn có thể bị loại khỏi cuộc chơi. Tương tự, các quốc gia nghèo hơn vốn ít phát thải hơn nhưng lại chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu có thể gặp khó khăn trong việc tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu.

Ngoài ra, việc phụ thuộc quá nhiều vào tín chỉ carbon cũng có thể khiến một số tổ chức trì hoãn các hành động giảm phát thải thực sự. Thay vì đầu tư vào công nghệ sạch hoặc cải tiến quy trình sản xuất, họ có thể chọn con đường “dễ dàng” hơn là mua tín chỉ để bù đắp. Điều này đi ngược lại tinh thần của các cam kết net zero, vốn đòi hỏi sự thay đổi thực chất trong cách thức vận hành và tiêu thụ năng lượng.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia kêu gọi cần có một khung pháp lý rõ ràng và minh bạch hơn cho thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt là các cơ chế quốc tế như Điều 6.2 và 6.4 của Thỏa thuận Paris. Những quy định này sẽ giúp đảm bảo rằng tín chỉ carbon thực sự đại diện cho các hành động giảm phát thải có thể đo lường, xác minh và lâu dài.

Việc đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 là một hành trình dài và đầy thách thức. Nếu không kiểm soát tốt thị trường tín chỉ carbon, chính công cụ được kỳ vọng sẽ hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh có thể trở thành rào cản khiến mục tiêu này trở nên xa vời hơn.