Mỹ gây khó khăn hơn cho Sk Hynix và Samsung sản xuất chip tại Trung Quốc

Trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung ngày càng gay gắt, nơi mà bán dẫn không chỉ là linh kiện điện tử mà còn là vũ khí chiến lược, Mỹ đã tung ra đòn mới nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Bắc Kinh. Ngày 29 tháng 8 năm 2025, Bộ Thương mại Mỹ thông báo thu hồi các giấy phép đặc biệt, buộc các ông lớn Hàn Quốc như Samsung và Sk Hynix phải xin cấp phép mới để tiếp nhận thiết bị sản xuất bán dẫn từ Mỹ tại các nhà máy ở Trung Quốc. Quyết định này không chỉ làm lung lay chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn khắc họa bức tranh địa chính trị phức tạp, nơi lợi ích kinh tế đan xen với an ninh quốc gia, và có thể đẩy các công ty Hàn Quốc vào thế kẹt giữa hai siêu cường. Đây là lời nhắc nhở rằng, trong kỷ nguyên số, quyền kiểm soát công nghệ có thể quyết định số phận của các nền kinh tế.

Quyết định được công bố trên Công báo Liên bang Mỹ, đánh dấu sự chấm dứt các miễn trừ mà Bộ Thương mại đã cấp cho Samsung và Sk Hynix từ năm 2022 – thời điểm Mỹ áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt đối với việc bán thiết bị bán dẫn cho Trung Quốc. Trước đây, hai công ty Hàn Quốc này được hưởng quy chế “Validated End User” (VEU), cho phép các nhà cung cấp Mỹ như Kla Corp, Lam Research và Applied Materials vận chuyển thiết bị một cách dễ dàng, nhanh chóng và đáng tin cậy hơn so với việc phải xin giấy phép xuất khẩu từng lần. Giờ đây, VEU bị thu hồi, buộc họ phải nộp đơn xin cấp phép cho từng lô hàng. Quy định mới sẽ có hiệu lực sau 120 ngày, tức vào khoảng cuối năm 2025, tạo khoảng thời gian đệm để các bên điều chỉnh.

Bộ Thương mại Mỹ cam kết sẽ cấp phép để duy trì hoạt động hiện tại của các nhà máy tại Trung Quốc, nhưng sẽ không cho phép mở rộng công suất hoặc nâng cấp công nghệ. Điều này có nghĩa là Samsung và Sk Hynix có thể tiếp tục sản xuất chip ở mức hiện tại, nhưng bị khóa chặt trong giới hạn cũ, hạn chế khả năng cạnh tranh lâu dài. Trong danh sách bị thu hồi còn có Intel, dù công ty Mỹ này đã bán nhà máy Dalian tại Trung Quốc cho Sk Hynix trong một thương vụ hoàn tất đầu năm nay. Sk Hynix phản hồi rằng họ sẽ “duy trì giao tiếp chặt chẽ với chính phủ Hàn Quốc và Mỹ, đồng thời thực hiện các biện pháp cần thiết để giảm thiểu tác động đến hoạt động kinh doanh”. Samsung chưa bình luận, trong khi chính phủ Hàn Quốc nhấn mạnh “tầm quan trọng của hoạt động ổn định cho các công ty bán dẫn Hàn Quốc tại Trung Quốc nhằm đảm bảo chuỗi cung ứng toàn cầu”, và cam kết tiếp tục đối thoại với Washington để giảm thiểu thiệt hại.

Credit: Asharq AI-Awsat

Phía Trung Quốc phản ứng mạnh mẽ, với người phát ngôn Bộ Thương mại nước này tuyên bố Bắc Kinh “phản đối động thái của Mỹ” và “sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp”. Quyết định này diễn ra giữa lúc Mỹ-Trung đang duy trì thỏa thuận đình chiến thuế quan, với mức thuế 30% của Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc và 10% của Trung Quốc lên hàng Mỹ, kéo dài đến tháng 11. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán gần đây giữa Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung và Tổng thống Mỹ Donald Trump chưa đạt thỏa thuận chính thức, làm dấy lên lo ngại về sự sụp đổ của đình chiến. Hàng nghìn đơn xin cấp phép xuất khẩu từ các công ty Mỹ sang Trung Quốc đang bị ùn tắc, bao gồm thiết bị bán dẫn trị giá hàng tỷ USD, như Reuters đã đưa tin trước đó.

Tác động kinh tế là rõ rệt. Các nhà sản xuất thiết bị Mỹ như Kla Corp, Lam Research và Applied Materials có thể mất doanh thu lớn từ thị trường Trung Quốc, dẫn đến cổ phiếu của họ sụt giảm: Lam giảm 4,4%, Applied Materials giảm 2,9%, và Kla giảm 2,8%. Ngược lại, động thái này có thể mang lại lợi thế cho các nhà sản xuất thiết bị nội địa Trung Quốc, giúp lấp đầy khoảng trống, và cho Micron – đối thủ Mỹ của Samsung và Sk Hynix trong lĩnh vực chip nhớ. Như Chris Miller, tác giả cuốn “Chip War”, nhận định: “Động thái này sẽ khiến các nhà sản xuất chip Hàn Quốc với cơ sở tại Trung Quốc khó khăn hơn trong việc sản xuất chip tiên tiến hơn”, và nếu không kèm theo biện pháp chống lại các công ty Trung Quốc như Ymtc hay Cxmt, nó có thể mở ra không gian thị trường cho các doanh nghiệp Trung Quốc, thiệt hại cho phía Hàn Quốc.

Về mặt sâu sắc hơn, quyết định của Mỹ phản ánh chiến lược dài hạn nhằm bảo vệ lợi thế công nghệ, ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các tiến bộ bán dẫn – lĩnh vực then chốt cho AI, quân sự và kinh tế số. Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đã ảnh hưởng từ khoáng sản đất hiếm đến đậu nành Mỹ, nhưng bán dẫn là trung tâm, nơi mà sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia tạo nên sự mong manh. Đối với Hàn Quốc, bị kẹt giữa đồng minh Mỹ và thị trường lớn Trung Quốc, đây là bài toán cân bằng khó khăn, có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Động thái của Mỹ không chỉ là rào cản kỹ thuật mà còn là đòn địa chính trị, có thể tái cấu trúc chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Trong khi các công ty Hàn Quốc tìm cách thích ứng, thế giới chứng kiến sự chia rẽ sâu sắc hơn giữa Đông và Tây.