Ngân hàng trung ương Ấn Độ cải tổ quy định cho vay liên quan: Bước tiến minh bạch tài chính

Khi một ngân hàng cho vay hàng triệu rupee, ai đảm bảo rằng khoản tiền ấy không chảy vào túi người thân hay đối tác thân cận của ban lãnh đạo? Câu hỏi về xung đột lợi ích trong ngành tài chính Ấn Độ nay tìm thấy câu trả lời mới, khi Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) công bố dự thảo khung pháp lý thống nhất về cho vay liên quan (related-party lending) vào ngày 3 tháng 10 năm 2025. Không chỉ đơn giản hóa hơn chục quy định cũ kỹ, khung mới này đặt ra các ngưỡng cụ thể để giảm thiểu rủi ro, tăng cường minh bạch và đảm bảo quản trị tốt hơn. Từ các ngân hàng nhỏ đến gã khổng lồ tài chính, RBI đang vẽ lại bản đồ cho vay liên quan – một động thái không chỉ củng cố hệ thống ngân hàng mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ: sự công bằng phải là cốt lõi của mọi giao dịch.

Dự thảo, dự kiến có hiệu lực từ tháng 4 năm 2026, thay thế hơn chục thông tư cũ bằng một khung nguyên tắc hài hòa, áp dụng cho cả ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính phi ngân hàng (NBFC). Điểm nhấn là các ngưỡng miễn phê duyệt hội đồng quản trị (HĐQT) dựa trên quy mô tài sản: Ngân hàng có tài sản dưới 1 nghìn tỷ rupee (khoảng 12 tỷ USD) có thể cho vay liên quan đến 50 triệu rupee (600.000 USD) mà không cần HĐQT duyệt; ngân hàng từ 1 đến 10 nghìn tỷ rupee được phép đến 100 triệu rupee; và những gã khổng lồ trên 10 nghìn tỷ rupee có ngưỡng lên tới 500 triệu rupee. Quy định này không chỉ giảm gánh nặng hành chính cho các ngân hàng nhỏ mà còn đảm bảo các khoản vay lớn hơn – nơi rủi ro xung đột lợi ích cao hơn – được giám sát chặt chẽ bởi HĐQT hoặc ủy ban được chỉ định.

Credit: The Hindu Business Line

RBI cũng mở rộng định nghĩa “bên liên quan” để bao gồm cổ đông sở hữu trên 5% vốn, người quảng bá (promoter), nhân sự chủ chốt (KMP), và các thực thể có ảnh hưởng cùng người thân của họ. Đáng chú ý, giám đốc độc lập của các ngân hàng khác được loại khỏi danh sách này, tránh hạn chế không cần thiết. Để tăng tính minh bạch, RBI yêu cầu báo cáo giám sát và công bố chi tiết mọi giao dịch liên quan, từ khoản vay nhỏ đến hợp đồng lớn. Đây là nỗ lực của RBI nhằm vá các lỗ hổng quản trị, nơi các khoản vay liên quan từng bị lạm dụng để ưu ái người thân hoặc che giấu dòng tiền mờ ám. Một báo cáo năm 2023 từ Transparency International đã chỉ ra rằng, tại Ấn Độ, các vụ bê bối ngân hàng thường liên quan đến giao dịch với bên liên quan, gây thiệt hại hàng tỷ USD và làm xói mòn lòng tin.

Khung pháp lý mới của RBI không chỉ là cải cách kỹ thuật; nó là tuyên ngôn về trách nhiệm trong bối cảnh Ấn Độ vươn lên thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Với hệ thống ngân hàng quản lý tài sản hơn 3 nghìn tỷ USD, việc kiểm soát xung đột lợi ích là yếu tố sống còn để duy trì ổn định tài chính. Các ngân hàng nhỏ, thường hoạt động ở vùng nông thôn, được hưởng lợi từ ngưỡng miễn phê duyệt, giúp họ phục vụ doanh nghiệp địa phương nhanh hơn. Trong khi đó, các ngân hàng lớn – như HDFC hay ICICI – phải đối mặt với giám sát chặt hơn, đảm bảo dòng vốn không bị lạm dụng để ưu ái cổ đông lớn hay nhân sự cấp cao. “Khung này tạo ra sự hài hòa, giảm thiểu rủi ro mà không bóp nghẹt sự linh hoạt”, một quan chức RBI nhận xét.

Tuy nhiên, lộ trình không phải không có thách thức. Một số nhà phân tích lo ngại rằng việc nới lỏng phê duyệt cho khoản vay nhỏ có thể bị lạm dụng ở các ngân hàng yếu quản trị, trong khi yêu cầu công bố chi tiết có thể làm tăng chi phí vận hành. Nhưng với nền kinh tế Ấn Độ dự kiến tăng trưởng 7% năm 2025, RBI hiểu rằng một hệ thống ngân hàng minh bạch là chìa khóa để thu hút đầu tư nước ngoài và củng cố niềm tin nội địa. Từ các bê bối như IL&FS năm 2018 đến sự sụp đổ của Yes Bank, bài học rõ ràng: không có quản trị tốt, tài chính chỉ là lâu đài cát.

Khung pháp lý mới của RBI là lời mời gọi các ngân hàng nhìn vào gương: Liệu họ có đang phục vụ lợi ích công chúng, hay chỉ là sân chơi của vài cá nhân quyền lực? Khi nó có hiệu lực vào năm 2026, từ Mumbai đến các làng quê xa xôi, người dân Ấn Độ có thể hy vọng vào một hệ thống tài chính công bằng hơn – nơi tiền chảy đúng hướng, và lòng tin được xây dựng trên sự minh bạch. Trong thế giới tài chính đầy cám dỗ, RBI đang vẽ một đường ranh giới: lợi ích cá nhân dừng lại, trách nhiệm bắt đầu.