Ngày Trái Đất 22/4: Hành trình 55 năm vì một hành tinh xanh

Từ năm 1970, người dân Hoa Kỳ đã bắt đầu kỷ niệm Ngày Trái Đất vào ngày 22/4 hằng năm – một sự kiện có sức lan tỏa mạnh mẽ, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong phong trào bảo vệ môi trường. Từ những hành động ban đầu mang tính cộng đồng, Ngày Trái Đất đã thúc đẩy sự ra đời của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) và nhiều đạo luật môi trường quan trọng như Đạo luật Không khí Sạch và Đạo luật Nước Sạch.

Ai là người sáng lập Ngày Trái Đất?

Gaylord Nelson – cựu Thống đốc bang Wisconsin và Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ – được biết đến là người sáng lập Ngày Trái Đất. Với niềm đam mê sâu sắc về môi trường, ông mang theo tinh thần ấy đến Washington, D.C. nhưng lại nhận thấy rất ít đồng nghiệp cùng mối quan tâm.

Theo lời kể của Tia Nelson – con gái ông và cũng là một nhà hoạt động môi trường – cha cô đã trăn trở nhiều năm để tìm ra cách kêu gọi cả nước hành động vì thiên nhiên. Bước ngoặt đến vào năm 1969, khi ông tận mắt chứng kiến thảm họa tràn dầu nghiêm trọng ngoài khơi Santa Barbara, California. Trên chuyến bay trở về, ông đọc được bài viết về phong trào teach-in phản đối chiến tranh tại các trường đại học – và chính từ đó, ý tưởng về một “Ngày Trái Đất” ra đời.

Ngày Trái Đất đầu tiên: 22/4/1970

Gaylord Nelson kêu gọi một ngày mà tất cả giáo viên trên khắp nước Mỹ cùng nói về môi trường với học sinh của mình. Ngày 22/4 được chọn vì nằm giữa kỳ nghỉ xuân và kỳ thi cuối kỳ, thuận tiện cho sinh viên tham gia.

Tia Nelson chia sẻ: “Cha tôi không muốn áp đặt một chương trình hành động từ Washington mà thay vào đó, ông kêu gọi cộng đồng, trường học, cá nhân hãy làm những gì phù hợp và có ý nghĩa với họ”. Chính điều đó đã tạo nên sự đa dạng phong phú: biểu tình, hòa nhạc, dọn rác, trồng cây – và khoảng 20 triệu người đã tham gia trong ngày hôm ấy.

Thông điệp còn mãi

Ngày Trái Đất đã dẫn đến sự ra đời của EPA và hàng loạt chính sách môi trường mang tính bước ngoặt tại Hoa Kỳ. Nhưng theo Tia Nelson, cha cô từng nói: “Chúng ta có đủ khả năng để thay đổi – nhưng liệu chúng ta có sẵn sàng?”

55 năm đã trôi qua, thế giới đã đạt được một số tiến bộ nhưng cũng đối mặt không ít thách thức, đặc biệt là biến đổi khí hậu. Tia Nelson thừa nhận: “Chúng ta vẫn chưa đạt được những gì cần thiết để đối mặt với thách thức này”.

Dù vậy, các hành động cấp địa phương đang cho thấy hy vọng. Ông Paul Robbins – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Môi trường Nelson tại Đại học Wisconsin-Madison – nhận định: “Những thị trấn nhỏ và thành phố tầm trung mới đang là lực lượng chính hành động vì khí hậu.” Ví dụ như việc một trường học ở miền Nam Wisconsin lắp đặt hệ thống điện mặt trời – một hành động nhỏ nhưng có sức lan tỏa lớn khi được nhân rộng.

Tương lai của Ngày Trái Đất

Ngày Trái Đất không chỉ là một sự kiện biểu tượng mà còn là lời nhắc nhở mạnh mẽ về trách nhiệm của mỗi người đối với hành tinh. Như Tia Nelson nói: “Chúng ta cần mở rộng cuộc trò chuyện, không chỉ nói với những người vốn đã quan tâm, mà còn phải truyền cảm hứng cho những người chưa tham gia”.

Hơn nửa thế kỷ qua, Ngày Trái Đất vẫn luôn là chất xúc tác cho những hành động lớn lao – bắt đầu từ những bước nhỏ nhất, tại mỗi cộng đồng, mỗi ngôi trường, mỗi cá nhân.