Nguồn gốc ngày Valentine: Hành trình từ lịch sử đến hiện đại

Ngày lễ Valentine, diễn ra vào ngày 14 tháng 2 hàng năm, là dịp mà hàng triệu người trên thế giới bày tỏ tình cảm yêu thương dành cho nhau. Từ những món quà xinh xắn, những bức thiệp ngọt ngào đến những buổi hẹn hò lãng mạn, ngày này đã trở thành biểu tượng cho tình yêu và sự gắn kết. Tuy nhiên, ít ai biết rằng đằng sau những hành động tưởng chừng đơn giản ấy là một hành trình lịch sử phong phú với nhiều truyền thuyết và sự kiện thú vị.

1. Ba vị thánh tên Valentine và một bí ẩn chưa được giải đáp

Hình ảnh của Thánh Valentine thật sự phức tạp hơn những gì chúng ta nghĩ. Giáo hội Công giáo công nhận ít nhất ba vị thánh mang tên này, tất cả đều là những vị tử đạo từ thế kỷ III.

Một trong số họ là một linh mục La Mã, người đã thách thức hoàng đế Claudius II bằng cách bí mật kết hôn cho các binh sĩ, mặc dù nhà vua cấm hôn nhân để tránh làm phân tâm.

Vị thánh thứ hai là một giám mục ở Terni, cũng bị hành quyết vì truyền bá đạo Kitô. Vị thứ ba là một vị tử đạo ở châu Phi, mà gần như không có hồ sơ nào về ông. Năm 1969, Giáo hội đã loại bỏ ngày lễ của ông khỏi lịch chính thức do thiếu dữ liệu chính xác, nhưng di sản văn hóa của ông vẫn không thể ngăn cản.

2. Từ Lupercalia đến ngày lễ Valentine: Một sự Kitô hóa các nghi lễ pagan

Trước thế kỷ V, người La Mã tổ chức lễ hội Lupercalia từ ngày 13 đến 15 tháng 2, dành riêng cho Lupercus, vị thần của sự sinh sản. Trong những ngày này, các linh mục hy sinh động vật và sử dụng da của chúng để đánh phụ nữ, tin rằng điều này sẽ giúp họ sinh sản tốt hơn. Ngoài ra, có một cuộc xổ số để ghép đôi nam nữ ngẫu nhiên, đôi khi chỉ tạm thời.

Khi Giáo hoàng Gelasio I cấm Lupercalia vào năm 494, ông đã chỉ định ngày 14 tháng 2 là ngày lễ của Valentine.

3. Liên kết đầu tiên với tình yêu lãng mạn: Chaucer và văn học trung cổ

Mặc dù ngày nay chúng ta liên tưởng ngày này với tình yêu, mối liên kết này không tồn tại trong cổ đại. Chính nhà thơ người Anh Geoffrey Chaucer, trong bài thơ “Parlement of Foules” (1382), đã đề cập rằng ngày 14 tháng 2 là ngày mà các loài chim (và con người) chọn bạn đời.

Tác phẩm này trùng hợp với lễ đính hôn của Richard II của Anh với Anne xứ Bohemia, điều này đã làm phổ biến ý tưởng này. Thú vị thay, một số sử gia cho rằng Chaucer có thể đã đề cập đến tháng Năm, nhưng một lỗi dịch thuật đã củng cố tháng Hai thành ngày quan trọng.

4. Thiệp Valentine đầu tiên từ thế kỷ XV

Đức công tước Charles xứ Orleans, bị giam giữ ở Tháp London sau trận Agincourt (1415), đã viết một bức thư tình cho vợ, gọi bà là “Valentine ngọt ngào của tôi”. Bức thư này, được lưu giữ tại Thư viện British, được coi là thiệp Valentine đầu tiên trong lịch sử.

Đến thế kỷ XVIII, việc trao đổi những ghi chú viết tay đã trở nên phổ biến ở Anh, nhưng sự công nghiệp hóa vào thế kỷ XIX đã làm cho thiệp in trở nên phổ biến. Ngày nay, có khoảng 150 triệu thiệp được gửi mỗi năm.

5. Hoa, trái tim và… xương thánh

Sự liên kết giữa hoa hồng đỏ với tình yêu bắt nguồn từ thần thoại Hy Lạp (Afrodit) và La Mã (Venus), nhưng sự thương mại hóa hàng loạt bắt đầu từ thế kỷ XIX.

Một chi tiết kỳ lạ: các di tích được cho là của Thánh Valentine được tôn kính tại các nhà thờ ở châu Âu. Tại Dublin, nhà thờ Whitefriar Street trưng bày một chiếc xương của thánh nhân được tặng bởi Giáo hoàng Gregory XVI vào năm 1836. Mỗi năm vào ngày 14 tháng 2, hàng trăm cặp đôi ghé thăm địa điểm này để cầu nguyện.

6. Ngày lễ Valentine trong thời đại hiện đại: Từ Hallmark đến Nhật Bản

Ngày lễ này như một hiện tượng thương mại đã được củng cố vào năm 1913, khi Hallmark bắt đầu sản xuất thiệp hàng loạt. Tuy nhiên, không phải ai cũng ăn mừng ngày này giống nhau: ở Nhật Bản, phụ nữ tặng chocolate cho nam giới vào ngày 14 tháng 2, và họ sẽ đáp lại một tháng sau vào “Ngày Valentine trắng”. Ở Hàn Quốc, những ai không nhận quà sẽ ăn jajangmyeon (mì đen) vào ngày 14 tháng 4, được biết đến là “Ngày Valentine đen”.

Ngày lễ Valentine thực sự là gì?

Hơn cả những huyền thoại và tiếp thị, ngày lễ Valentine là sự hòa trộn của lịch sử, huyền thoại và sự tiến hóa văn hóa. Bản chất của nó nằm ở tính phổ quát của tình yêu, nhưng cũng ở cách mà các xã hội diễn giải lại các biểu tượng. Từ những nghi thức sinh sản của người La Mã đến các biểu tượng cảm xúc của thế kỷ XXI, ngày này vẫn là một bức tranh nơi mà những mong muốn, mâu thuẫn và trên hết là sự tìm kiếm kết nối vĩnh cửu của con người được thể hiện.

Ngày nay, khi hàng triệu người trao đổi những cử chỉ yêu thương, ít người nhớ rằng sau mỗi bông hoa hồng là một linh mục nổi loạn, một bài thơ trung cổ hay một vị công tước bị giam cầm. Và có lẽ điều thú vị nhất là cách một truyền thống bị phân mảnh đã thành công trong việc kết nối thế giới nhân danh tình yêu.