Nhập khẩu của Trung Quốc giảm mạnh khi nhu cầu suy yếu, chiến tranh thương mại leo thang

Ảnh: AP Photo

Trong hai tháng đầu năm, nhập khẩu của Trung Quốc bất ngờ giảm mạnh, trong khi xuất khẩu cũng mất đà. Điều này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng gia tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Thương chiến Mỹ – Trung ngày càng nóng

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tăng thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng trước. Tuần này, ông tiếp tục tăng thêm 10%, nâng tổng mức thuế lên 20%. Ông Trump cho rằng Trung Quốc chưa làm đủ để ngăn chặn dòng chảy của thuốc giảm đau tổng hợp fentanyl – một loại thuốc gây nghiện cực mạnh đang là nguyên nhân của nhiều ca tử vong ở Mỹ.

Việc tăng thuế này đã khiến các doanh nghiệp xuất khẩu Trung Quốc ngừng việc đẩy nhanh xuất khẩu trước khi lệnh cấm có hiệu lực. Đồng thời, hoạt động sản xuất cũng bị gián đoạn khi người lao động tạm nghỉ Tết Nguyên đán.

Các chuyên gia kinh tế nhận định, sự sụt giảm nhập khẩu cho thấy Trung Quốc đang bắt đầu cắt giảm việc mua các mặt hàng quan trọng, chuẩn bị cho bốn năm tiếp theo của cuộc chiến thương mại căng thẳng dưới thời chính quyền Trump.

Nhập khẩu giảm mạnh – dấu hiệu Trung Quốc đang thắt chặt chi tiêu

Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy:

• Nhập khẩu giảm 8,4% so với cùng kỳ năm trước, trái ngược với dự đoán tăng 1% của các nhà kinh tế.
• Xuất khẩu chỉ tăng 2,3%, thấp hơn kỳ vọng 5% và giảm mạnh so với mức tăng 10,7% của tháng 12.

Nhà kinh tế Xu Tianchen của Economist Intelligence Unit nhận xét: “Trung Quốc có thể đã nhập khẩu quá nhiều trong năm 2024 và hiện tại cần cắt giảm số lượng mua. Điều này đặc biệt đúng với quặng sắt, khi sản lượng thép đang vượt quá nhu cầu thực tế của nền kinh tế”.

Dữ liệu cho thấy sự sụt giảm nhập khẩu diễn ra trên nhiều mặt hàng quan trọng:

• Dầu thô giảm 5%, do lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các tàu chở dầu từ Nga và Iran.
• Đất hiếm giảm 24,1%.
• Đồng giảm 7,2%.
• Quặng sắt giảm 8,4%, bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt ở Úc – nhà cung cấp lớn nhất của Trung Quốc.

Đáng chú ý, nhập khẩu từ các doanh nghiệp nhà nước giảm 20,6%, trong khi các doanh nghiệp tư nhân vẫn tăng nhẹ 2,7%. Điều này cho thấy Trung Quốc đang tận dụng kho dự trữ hàng hóa thay vì mua thêm từ nước ngoài.

Tác động lâu dài đến kinh tế Trung Quốc

Trong bối cảnh thương chiến leo thang, vào ngày 4/3, Mỹ tiếp tục tăng thuế lên 20% với hàng Trung Quốc. Bắc Kinh ngay lập tức trả đũa bằng cách:

• Áp thuế 10-15% lên hàng nông sản nhập khẩu từ Mỹ.
• Áp đặt hạn chế đối với 25 công ty Mỹ.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã cảnh báo rằng “nhu cầu trong nước vẫn còn yếu”, đồng thời đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 5% trong năm 2025. Chuyên gia kinh tế Lynn Song của ngân hàng ING nhận định: “Nếu không có sự phục hồi mạnh mẽ của tiêu dùng và đầu tư tư nhân, nhập khẩu có thể sẽ tiếp tục yếu trong năm nay”.

Biểu đồ tăng trưởng xuất khẩu và nhập khẩu của Trung Quốc theo thời gian. Ảnh: LSEG Datastream

Bắc Kinh đang xem xét giảm lãi suất và bơm thêm tiền vào nền kinh tế, giúp các ngân hàng có thêm vốn để kích thích tăng trưởng. Tuy nhiên, với tình trạng nhu cầu tiêu dùng thấp và khủng hoảng bất động sản kéo dài, Trung Quốc có thể phải tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới để duy trì tốc độ tăng trưởng.

Một thách thức khác là nguy cơ giảm phát kéo dài. Dự báo GDP của Trung Quốc năm 2025 có thể giảm -0,1%, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp rơi vào tình trạng giảm phát – điều chưa từng thấy kể từ đại nhảy vọt thời Mao Trạch Đông vào đầu những năm 1960.

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang đẩy nền kinh tế Trung Quốc vào thế khó. Trong khi xuất khẩu mất đà do chiến tranh thương mại, nhập khẩu cũng giảm vì nhu cầu trong nước suy yếu. Nếu tình trạng này kéo dài, Trung Quốc sẽ phải tìm kiếm các giải pháp kinh tế mới để tránh nguy cơ suy giảm kinh tế nghiêm trọng.