Nhật Bản: Bộ trưởng Shinjiro Koizumi tung biện pháp khẩn cấp nhằm hạ nhiệt giá gạo

Ngày 11/6/2025, trong bối cảnh giá gạo tại Nhật Bản leo thang ở mức cao nhất trong nhiều năm, Bộ trưởng Nông, Lâm, Ngư nghiệp Shinjiro Koizumi đã công bố loạt biện pháp can thiệp khẩn cấp, bao gồm việc bán trực tiếp hàng trăm nghìn tấn gạo dự trữ ra thị trường nhằm giảm bớt áp lực cho người tiêu dùng và kiểm soát tình trạng thiếu hụt nguồn cung.

Ảnh: Reuters 

Trong tuyên bố ngày 11/6, ông Koizumi khẳng định Bộ sẽ triển khai ngay kế hoạch bán trực tiếp khoảng 300.000 tấn gạo từ nguồn dự trữ quốc gia cho các chuỗi siêu thị lớn, bỏ qua quy trình đấu thầu truyền thống. Cụ thể, 200.000 tấn là gạo sản xuất từ năm 2022 và 100.000 tấn từ năm 2021.

Giá bán ra sẽ ở mức 11.556 yên cho mỗi bao 60 kg, tương đương khoảng 2.160 yên cho mỗi túi gạo 5 kg – thấp hơn gần một nửa so với giá hiện tại trên thị trường. Chính phủ cũng sẽ hỗ trợ toàn bộ chi phí vận chuyển để đưa gạo đến tay các nhà bán lẻ, đồng thời bãi bỏ yêu cầu bù đắp gạo mà các đơn vị phân phối thường phải thực hiện trong những giao dịch kiểu này trước đây.

Phát biểu trước báo giới, ông Koizumi cho biết Bộ sẽ không loại trừ bất kỳ biện pháp nào trong thời gian tới – kể cả việc nhập khẩu gạo từ nước ngoài nếu giá cả tiếp tục tăng và nguồn cung không được cải thiện.  Đây được xem là tuyên bố mang tính đột phá trong bối cảnh thị trường gạo tại Nhật Bản lâu nay vẫn chịu sự kiểm soát chặt chẽ của các hợp tác xã nông nghiệp truyền thống (JA). Việc Bộ chủ động phân phối gạo trực tiếp cho các siêu thị được đánh giá là cú hích làm lung lay hệ thống phân phối nông sản vốn tồn tại hàng thập kỷ.

Giải pháp mới của Koizumi cũng tạo ra phản ứng trái chiều trong nội bộ ngành nông nghiệp. Trong khi người tiêu dùng hưởng lợi trực tiếp nhờ giá gạo giảm mạnh, các hợp tác xã nông nghiệp lớn như JA đang bày tỏ lo ngại về việc mất vai trò trung gian phân phối gạo dự trữ – vốn là nguồn thu ổn định và ảnh hưởng lớn đối với họ. Một số ý kiến trong ngành cảnh báo rằng chính sách này có thể gây xáo trộn hệ sinh thái phân phối nông sản, đặc biệt khi cơ chế mới bỏ qua nhiều nguyên tắc truyền thống về quản lý kho dự trữ và cơ chế cân bằng lợi ích giữa nông dân và thị trường.

Tình trạng giá gạo tăng vọt tại Nhật Bản bắt đầu từ năm ngoái do ảnh hưởng của thời tiết xấu đến mùa vụ 2023, kết hợp với tâm lý tích trữ của người dân sau các đợt thiên tai tại khu vực Tohoku và Kyushu. Giá gạo tại các siêu thị hiện vượt ngưỡng 4.500 yên/5kg, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Việc Bộ trưởng Shinjiro Koizumi nhanh chóng hành động với chính sách can thiệp mạnh tay không chỉ là nỗ lực giải cứu thị trường gạo mà còn là bước đi chính trị quan trọng trong nhiệm kỳ mới. Các chuyên gia nhận định, nếu thành công, đây có thể trở thành tiền đề cho các cải cách sâu rộng hơn trong ngành nông nghiệp Nhật Bản – lĩnh vực vốn bảo thủ và chịu ảnh hưởng lớn từ hệ thống hợp tác xã truyền thống.