Trước áp lực từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, Nhật Bản đã chuyển hướng chiến lược trong đàm phán thương mại, đề xuất mô hình giảm thuế linh hoạt thay vì yêu cầu Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn mức thuế 25% đối với ô tô và linh kiện. Động thái này được đánh giá là bước đi thực dụng, nhằm bảo vệ ngành công nghiệp chủ lực và duy trì mối quan hệ đồng minh chiến lược
Trong vòng đàm phán thương mại cấp cao diễn ra tại Washington ngày 5/6, phái đoàn Nhật Bản do ông Ryosei Akazawa – Trưởng đoàn đàm phán thuế quan – dẫn đầu đã chính thức đưa ra đề xuất mới, cho phép Mỹ duy trì một phần thuế nhập khẩu nhưng kèm theo điều kiện giảm dần dựa trên sản lượng nội địa và mức xuất khẩu của các doanh nghiệp Nhật tại Mỹ.
Thay vì tiếp tục yêu cầu Washington xóa bỏ toàn bộ mức thuế 25% vốn được áp dụng từ thời Tổng thống Trump nhiệm kỳ trước, phía Tokyo lần đầu tiên thể hiện thái độ “linh hoạt có điều kiện”, với mục tiêu đảm bảo lộ trình giảm thuế bền vững, giúp các hãng ô tô Nhật tiếp tục đầu tư vào thị trường Mỹ. Ông Akazawa khẳng định: “Chúng tôi mong muốn một giải pháp hài hòa, vừa bảo vệ lợi ích doanh nghiệp Nhật, vừa chia sẻ trách nhiệm thúc đẩy sản xuất nội địa với đối tác Mỹ”.
Song song với vấn đề thuế quan, Nhật Bản cũng đối mặt với khuyến nghị từ Bộ Tài chính Mỹ yêu cầu Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm hỗ trợ bình ổn tỷ giá yen – đô la và giải quyết thâm hụt thương mại song phương.
Trong báo cáo gửi Quốc hội Mỹ, phía Mỹ cho rằng việc BOJ chấm dứt chính sách nới lỏng định lượng là một tín hiệu tích cực, song “chưa đủ để tạo ra sự điều chỉnh có ý nghĩa đối với cán cân thương mại hoặc ổn định thị trường tài chính toàn cầu”. Washington cũng đề nghị các quỹ đầu tư quốc gia của Nhật Bản, bao gồm quỹ lương hưu, “tránh can thiệp thị trường với mục đích cạnh tranh thương mại”, đồng thời kêu gọi Tokyo minh bạch hơn trong chính sách tỷ giá.
Phản hồi trước khuyến nghị của Mỹ, Thống đốc BOJ Ueda Kazuo tuyên bố chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục được điều hành “dựa trên thực tế thị trường nội địa và triển vọng tăng trưởng kinh tế Nhật Bản”. BOJ dự kiến giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 0,5% cho tới cuối năm, đồng thời cảnh báo rủi ro từ đà phục hồi chưa bền vững và nhu cầu tiêu dùng yếu. “Chúng tôi hiểu rõ những kỳ vọng từ các đối tác quốc tế, nhưng ổn định kinh tế nội địa vẫn là ưu tiên hàng đầu của BOJ”, ông Ueda nói.
Việc Nhật Bản “xuống nước” trong đàm phán thuế quan cho thấy Tokyo đang chủ động tính toán lại chiến lược đối ngoại kinh tế, trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục theo đuổi chính sách bảo hộ thương mại nhằm bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước.
Giới quan sát nhận định động thái này phản ánh sự thực dụng của chính phủ Nhật Bản trong việc duy trì môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp quốc gia, đồng thời đảm bảo quan hệ đồng minh bền vững với Washington – đặc biệt khi Mỹ đang đóng vai trò then chốt trong cấu trúc an ninh khu vực Đông Á.
Trong bối cảnh cạnh tranh thương mại toàn cầu gia tăng và trật tự kinh tế quốc tế đang thay đổi nhanh chóng, việc Nhật Bản điều chỉnh lập trường đàm phán thuế quan và duy trì chính sách tiền tệ độc lập cho thấy sự linh hoạt và khéo léo trong cách tiếp cận chính sách đối ngoại kinh tế. Đây có thể là tiền đề quan trọng để hai nền kinh tế lớn tiếp tục củng cố quan hệ chiến lược trong giai đoạn đầy biến động hiện nay.
