Nhật Bản tăng cường phòng vệ tại Okinawa: Tranh cãi giữa chiến lược quốc phòng và tiếng nói của người dân

Trước bối cảnh khu vực châu Á – Thái Bình Dương ngày càng phức tạp, đặc biệt là những căng thẳng gia tăng tại eo biển Đài Loan và Biển Hoa Đông, chính phủ Nhật Bản đang đẩy mạnh hiện diện quân sự tại Okinawa như một phần trong chiến lược phòng vệ quốc gia. Tuy nhiên, kế hoạch này đang vấp phải sự phản đối gay gắt từ chính quyền và người dân địa phương – những người lo ngại Okinawa một lần nữa trở thành tuyến đầu của chiến tranh.

Ảnh: JIJI 

Theo kế hoạch được Bộ Quốc phòng Nhật Bản công bố, Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF) sẽ tăng cường năng lực phản ứng nhanh tại các đảo phía Tây Nam, đặc biệt tại Uruma và Yonaguni, nơi các đơn vị tên lửa chống hạm và lực lượng đổ bộ đã được triển khai trong vài năm qua.  Bên cạnh đó, nhiều công trình quân sự mới như trạm radar, trung tâm chỉ huy, hầm trú ẩn cũng đang được xây dựng, góp phần hình thành một mạng lưới phòng thủ khép kín cho toàn bộ chuỗi đảo Nansei kéo dài từ Kyushu đến gần Đài Loan.

Tuy nhiên, kế hoạch này đã vấp phải sự phản ứng dữ dội từ chính quyền địa phương Okinawa và nhiều tầng lớp cư dân. Thống đốc tỉnh Okinawa, ông Denny Tamaki, nhiều lần lên tiếng phản đối việc mở rộng hiện diện quân sự tại địa phương, cho rằng chính phủ trung ương đã “đẩy Okinawa vào thế tuyến đầu” mà không có sự tham vấn đầy đủ với người dân. Theo ông Tamaki, việc triển khai vội vã các đơn vị tên lửa và căn cứ mới là “thiếu minh bạch, vi phạm tinh thần dân chủ và quyền tự quyết của địa phương”.

Hồi đầu năm 2024, chính quyền địa phương đã buộc chính phủ hoãn kế hoạch xây dựng một khu huấn luyện mới tại Uruma sau làn sóng biểu tình mạnh mẽ từ người dân. Những người phản đối lo ngại Okinawa – vốn từng là chiến trường khốc liệt trong Thế chiến II và hiện vẫn đang gánh vác hơn 70% cơ sở quân sự Mỹ tại Nhật – sẽ trở thành mục tiêu tấn công đầu tiên nếu xung đột khu vực nổ ra. Một cư dân tại thành phố Naha chia sẻ: “Chúng tôi không phản đối quốc phòng, nhưng chính phủ cần lắng nghe người dân Okinawa. Không thể tiếp tục dùng chúng tôi làm ‘lá chắn’ nữa.”

Phía Tokyo lập luận rằng sự hiện diện của SDF tại Okinawa là cần thiết trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường hoạt động quân sự quanh quần đảo Senkaku (Điếu Ngư theo cách gọi của Bắc Kinh) và các vùng biển tranh chấp khác. Nhật Bản đang từng bước nâng cấp “năng lực phản công” – điều từng là cấm kỵ sau chiến tranh – như một cách để răn đe và đáp trả trong trường hợp bị tấn công.

Các nhà hoạch định chính sách cho rằng, nếu không chủ động củng cố tuyến phòng thủ phía Nam, Nhật Bản sẽ gặp bất lợi trong trường hợp xảy ra khủng hoảng tại eo biển Đài Loan hoặc tình huống khẩn cấp ở Biển Hoa Đông. “Không ai mong chiến tranh, nhưng không chuẩn bị thì càng dễ gánh hậu quả nghiêm trọng,” một quan chức Bộ Quốc phòng Nhật Bản nói.

Dù vậy, nhiều chuyên gia nhận định việc tăng cường quân sự nếu thiếu đối thoại và minh bạch với địa phương sẽ chỉ làm gia tăng chia rẽ và suy giảm hiệu quả chiến lược. Okinawa là địa phương đặc thù – cả về địa lý, lịch sử lẫn tâm lý xã hội – nên cần một cách tiếp cận thận trọng, tôn trọng tiếng nói của cộng đồng và chính quyền tỉnh.

Giới phân tích cho rằng Nhật Bản cần một “cơ chế phối hợp chiến lược – dân sự” thực chất hơn, tránh lặp lại các sai lầm trong quản lý cơ sở quân sự Mỹ trước đây, vốn gây ra nhiều căng thẳng kéo dài với cư dân địa phương.