Thế giới bước vào kỷ nguyên xung đột mới: Vũ khí công nghệ cao thay thế đối đầu hạt nhân

Tình hình an ninh toàn cầu đang chứng kiến một sự chuyển dịch đáng lo ngại: thay vì những cuộc đối đầu hạt nhân mang tính răn đe như thời Chiến tranh Lạnh, nhiều khu vực trên thế giới đang chứng kiến sự gia tăng các cuộc xung đột quy mô nhỏ nhưng cường độ cao, trong đó vũ khí chính xác, drone và chiến tranh điện tử trở thành lực lượng chủ đạo.

Ảnh: Reuters 

Chuyên gia quốc tế Peter Apps đã chỉ ra, các xung đột xảy ra trong năm 2025 tại nhiều điểm nóng – từ Nam Á đến Trung Đông, Đông Âu và Thái Bình Dương – đều mang đặc điểm chung: diễn ra nhanh chóng, sử dụng vũ khí công nghệ cao và có xu hướng leo thang nguy hiểm.

Thứ nhất, có thể kể đến cuộc đụng độ 4 ngày hồi tháng 5 giữa hai quốc gia Ấn Độ – Pakistan sở hữu vũ khí hạt nhân được mô tả là một “cuộc chiến bằng drone và tên lửa tầm ngắn”, kết thúc chóng vánh nhờ can thiệp ngoại giao của Mỹ.

Thứ hai, cuộc chiến giữa Iran – Israel giao tranh suốt 12 ngày, kết thúc bằng một lệnh ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian, nhưng sau khi Mỹ trực tiếp tấn công vào các cơ sở hạt nhân Iran bằng vũ khí chính xác.

Thứ ba, cuộc chiến Ukraine – Nga, trong đó Ukraine sử dụng máy bay không người lái tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, nhắm vào các căn cứ không quân chiến lược – minh chứng rõ rệt về sự phát triển và nguy cơ lan rộng của chiến tranh không người lái.

Thứ tư là cuộc chiến giữa Biển Đỏ và Yemen. Mỹ thực hiện nhiều đợt không kích vào phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn để đảm bảo an toàn tuyến vận tải thương mại quốc tế.

Cuối cùng, căng thẳng tại eo biển Đài Loan giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng sâu sắc, đặc biệt sau các tuyên bố cảnh báo khả năng sử dụng vũ lực của Bắc Kinh và cam kết bảo vệ từ Washington.

Không giống như Chiến tranh Lạnh – nơi các bên duy trì trạng thái răn đe hạt nhân để tránh đối đầu trực tiếp – các xung đột hiện nay được đánh giá là “chiến tranh dưới ngưỡng”, nơi các bên tấn công nhanh, giới hạn mục tiêu, nhưng có thể leo thang bất cứ lúc nào.

Drone, tên lửa hành trình, công nghệ tàng hình và chiến tranh mạng đang thay đổi hoàn toàn cấu trúc phòng thủ quốc gia. Nhiều quốc gia, dù không có kho vũ khí hạt nhân, vẫn có khả năng tạo ra thiệt hại đáng kể nhờ các hệ thống vũ khí chính xác và linh hoạt. Các nhà phân tích cảnh báo rằng việc sử dụng các phương tiện chiến tranh hiện đại có thể dẫn đến tính toán sai lầm chiến lược và kéo theo những chuỗi leo thang khó dập tắt bằng ngoại giao truyền thống. Ngoài ra, việc nhiều lực lượng phi nhà nước (như Houthi ở Yemen hay các nhóm vũ trang tại Gaza) cũng tiếp cận được drone và tên lửa chính xác đã làm gia tăng rủi ro cho các khu vực vốn đã bất ổn.

Giới chuyên gia cảnh báo, thế giới đang bước vào một kỷ nguyên xung đột kiểu mới: quy mô nhỏ hơn nhưng dễ lan rộng, vũ khí hiện đại hơn nhưng khó kiểm soát hơn. Trong bối cảnh các cơ chế kiểm soát xung đột quốc tế hiện nay còn nhiều lỗ hổng, cộng đồng quốc tế cần khẩn trương xây dựng các quy tắc ứng xử mới, đặc biệt với các công nghệ vũ khí thông minh, để tránh rơi vào vòng xoáy đối đầu không lối thoát.