Thuế của Trump đẩy thêm căng thẳng cho nền kinh tế thế giới đang yếu đi

Ảnh: Internet

Làn sóng thuế mới nhất mà Mỹ áp đặt, công bố vào thứ Tư, sẽ làm giảm thêm sức mạnh của nền kinh tế thế giới, vốn vừa mới phục hồi sau cơn bão lạm phát hậu đại dịch, bị đè nặng bởi nợ công kỷ lục và lo ngại về xung đột địa chính trị.

Tùy vào cách mà Tổng thống Donald Trump và các nhà lãnh đạo các quốc gia khác hành động tiếp theo, đây có thể là một bước ngoặt đối với hệ thống toàn cầu hóa, hệ thống mà cho đến nay đã coi sự mạnh mẽ và độ tin cậy của Mỹ là điều hiển nhiên, vì Mỹ là thành phần lớn nhất trong hệ thống đó.

“Thuế của Trump mang nguy cơ phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu mà chính Mỹ đã tiên phong kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai”, Takahide Kiuchi, kinh tế gia trưởng tại Viện Nghiên cứu Nomura, cho biết.

Tuy nhiên, trong vài tháng tới, những tác động trực tiếp và rõ ràng nhất sẽ là việc giá cả tăng cao – và do đó làm giảm nhu cầu – từ các khoản thuế mới áp dụng lên hàng nghìn mặt hàng được người tiêu dùng và doanh nghiệp trên toàn thế giới mua và bán.

“Tôi nhìn nhận đây như là sự suy giảm của nền kinh tế Mỹ và toàn cầu về hiệu suất, gia tăng bất ổn và có thể sẽ dẫn đến một cuộc suy thoái toàn cầu”, Antonio Fatas, chuyên gia kinh tế vĩ mô tại Trường Kinh doanh INSEAD, Pháp, cho biết.

“Chúng ta đang bước vào một thế giới tồi tệ hơn cho mọi người vì nó kém hiệu quả hơn”, Fatas nói, người đã từng tư vấn cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới.

Phát biểu tại Vườn Hồng của Nhà Trắng, Trump cho biết ông sẽ áp dụng mức thuế cơ bản 10% đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu và công bố biểu đồ với các mức thuế cao hơn đối với một số đối tác thương mại lớn của Mỹ, bao gồm 34% đối với Trung Quốc và 20% đối với Liên minh Châu Âu.

Mức thuế 25% đối với ô tô và phụ tùng ô tô đã được xác nhận trước đó.

Trump cho biết các mức thuế này sẽ giúp đưa các khả năng sản xuất chiến lược quan trọng trở lại Mỹ.

Theo các mức thuế toàn cầu mới mà Trump áp đặt, tỷ lệ thuế của Mỹ đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu đã tăng lên 22% – mức thuế lần cuối được nhìn thấy vào khoảng năm 1910 – từ mức chỉ 2,5% vào năm 2024, theo ông Olu Sonola, trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế Mỹ tại Fitch Ratings.

“Đây là một bước ngoặt, không chỉ đối với nền kinh tế Mỹ mà còn đối với nền kinh tế toàn cầu”, Sonola cho biết. “Nhiều quốc gia có thể sẽ rơi vào suy thoái”.

Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva cho biết trong một sự kiện của Reuters vào tuần này rằng bà không nhìn thấy khả năng xảy ra suy thoái toàn cầu ngay lúc này. Bà cũng cho biết Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự kiến sẽ điều chỉnh dự báo tăng trưởng toàn cầu cho năm 2025 từ 3,3% xuống thấp hơn một chút.

Tuy nhiên, tác động đến các nền kinh tế quốc gia dự kiến sẽ rất khác nhau, tùy thuộc vào các mức thuế từ 10% đối với Anh đến 49% đối với Campuchia.

Nếu kết quả là một cuộc chiến thương mại rộng hơn, điều này sẽ có tác động lớn hơn đối với các nhà sản xuất như Trung Quốc, vốn sẽ phải tìm kiếm thị trường mới trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng giảm trên toàn cầu.

Và nếu các mức thuế đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái, điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến các quốc gia đang phát triển, nơi mà vận mệnh của họ gắn liền với nền kinh tế lớn nhất thế giới.

“Những gì xảy ra ở Mỹ sẽ không chỉ ở lại Mỹ”, Barry Eichengreen, giáo sư kinh tế và khoa học chính trị tại Đại học California, Berkeley, cho biết. “Nền kinh tế của Mỹ quá lớn và quá gắn kết với phần còn lại của thế giới qua thương mại và dòng vốn, vì vậy phần còn lại của thế giới không thể không bị ảnh hưởng”.

Ảnh: Marc Jones. Nguồn: JPMorgan

Thế giới “lệch lạc”

Những tác động tiếp theo đối với các nhà hoạch định chính sách ở các ngân hàng trung ương và chính phủ cũng có thể rất lớn.

Việc các chuỗi cung ứng, vốn đã giúp kiểm soát giá cả cho người tiêu dùng trong nhiều năm qua, bị đổ vỡ có thể dẫn đến một thế giới mà lạm phát có xu hướng “nóng” hơn mức mục tiêu 2% mà các ngân hàng trung ương hiện nay đồng thuận là một mức có thể kiểm soát.

Điều này sẽ làm phức tạp các quyết định của Ngân hàng Nhật Bản, khi mà ngân hàng này có thể phải đối mặt với áp lực để chống lại lạm phát quá cao bằng cách tăng lãi suất, trong khi các đối tác lớn của Nhật Bản lại đang giảm lãi suất, và khi nền kinh tế xuất khẩu của Nhật Bản bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ.

Các quốc gia xuất khẩu ô tô như Nhật Bản, bị áp thuế trả đũa 24%, và Hàn Quốc, bị áp thuế 25%, đã cho biết sẽ có kế hoạch hành động khẩn cấp để hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi các mức thuế cao của Mỹ.

Các nền kinh tế có mức tăng trưởng yếu hơn sẽ khiến chính phủ gặp khó khăn hơn trong việc trả nợ cho gánh nặng nợ công kỷ lục $318 nghìn tỷ và tìm tiền cho các ưu tiên ngân sách như chi tiêu quốc phòng, hành động về khí hậu và phúc lợi xã hội.

Và nếu các mức thuế không mang lại mục tiêu mà Trump đã thường xuyên đề cập là khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất trong nước, trong bối cảnh thiếu hụt lao động tại Mỹ, nơi gần như đã đạt tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất?

Một số người cho rằng ông có thể sẽ tìm kiếm những cách khác để giảm thâm hụt thương mại toàn cầu mà ông rất lo ngại – ví dụ như yêu cầu các quốc gia khác tham gia vào việc điều chỉnh tỷ giá hối đoái sao cho có lợi cho các nhà xuất khẩu của Mỹ.

“Chúng ta sẽ tiếp tục thấy ông ấy đưa ra những cách có thể rủi ro hơn để đối phó với sự mạnh mẽ của đồng đô la”, Freya Beamish, kinh tế gia trưởng tại công ty chiến lược đầu tư TS Lombard, cho biết.

Những động thái như vậy có thể gây nguy hiểm cho vị trí ưu việt của đồng đô la như là đồng tiền dự trữ toàn cầu – một kết quả mà ít người dự đoán, nếu chỉ vì hiện tại không có sự thay thế thực sự nào cho đồng đô la.

Tuy nhiên, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu Christine Lagarde hôm thứ Tư đã phát biểu tại một sự kiện ở Ireland, cho rằng Châu Âu cần hành động ngay và tăng tốc cải cách kinh tế để cạnh tranh trong một thế giới “lệch lạc”.

“Mọi người đều hưởng lợi từ một siêu cường, đó là Mỹ, đã cam kết với một trật tự đa phương, dựa trên các quy tắc,” bà nói về thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh với lạm phát thấp và thương mại toàn cầu ngày càng phát triển trong một nền kinh tế mở. “Hôm nay, chúng ta phải đối phó với sự đóng cửa, phân mảnh và bất ổn”.

Ảnh: Marc Jones. Nguồn: JPMorgan