Thuế quan Mỹ giảm nhưng vẫn là nỗi đau lớn cho các hãng ô tô nhỏ của Nhật Bản

Giữa bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động, quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump ký lệnh giảm thuế quan đối với ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản từ 27.5% xuống còn 15% đã mang lại chút hy vọng cho ngành công nghiệp ô tô xứ sở hoa anh đào. Tuy nhiên, đằng sau sự “nhân nhượng” này là những thách thức khốc liệt, đặc biệt đối với các nhà sản xuất nhỏ, khi mức thuế mới vẫn cao gấp sáu lần so với trước đây, đẩy họ vào thế phải tăng giá hoặc rút lui khỏi thị trường Mỹ – nơi chiếm vị trí hàng đầu trong kim ngạch xuất khẩu của Nhật.

Thỏa thuận được công bố vào tháng 7 và chính thức hóa qua lệnh hành pháp ngày 5/9/2025, không chỉ giới hạn ở ô tô mà còn bao quát hầu hết hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ, từ dược phẩm đến các sản phẩm khác. Theo Nhà Trắng, Nhật Bản cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào các dự án tại Mỹ, đồng thời dần mở cửa thị trường cho hàng hóa Mỹ, bao gồm ô tô và gạo. Cụ thể, Tokyo sẽ mua 8 tỷ USD hàng Mỹ mỗi năm, từ nông sản, phân bón đến bioethanol, và tăng nhập khẩu gạo Mỹ lên 75% – một nhượng bộ lớn để bảo vệ ngành nông nghiệp nội địa. Trump ca ngợi đây là “thỏa thuận lớn lao cho mọi bên”, nhằm giảm thâm hụt thương mại Mỹ-Nhật, đồng thời tạo “cơ hội đột phá” cho doanh nghiệp Mỹ.

Credit: Bloomberg.com

Dù vậy, đối với ngành ô tô Nhật Bản, mức thuế 15% vẫn là gánh nặng. Trước khi Trump áp thuế quan rộng rãi vào tháng 4/2025, mức thuế cũ chỉ 2.5%, giúp các hãng như Toyota và Honda duy trì lợi thế cạnh tranh. Giờ đây, các ông lớn này có thể hấp thụ phần nào chi phí nhờ mạng lưới sản xuất rộng lớn tại Bắc Mỹ, nhưng các hãng nhỏ như Mitsubishi Motors, Mazda và Subaru lại rơi vào tình thế khó khăn. Mitsubishi chịu tác động nặng nề nhất vì không có nhà máy sản xuất tại Bắc Mỹ, hoàn toàn phụ thuộc vào xuất khẩu. Hãng đã cắt giảm dự báo lợi nhuận gần một phần ba vào tuần trước, và theo khảo sát của CarGurus, Mitsubishi tăng giá trung bình 2.403 USD mỗi xe kể từ khi thuế quan áp dụng – mức cao nhất trong ngành.

Mazda cũng lao đao, với lượng xe xuất khẩu từ Mexico sang Mỹ giảm 54% trong bốn tháng kể từ tháng 4/2025, theo dữ liệu chính phủ Mexico. Để đối phó, hãng tăng sản xuất CX-50 tại nhà máy liên doanh với Toyota ở Alabama, giảm ưu đãi và điều chỉnh giá. CEO Masahiro Moro cho biết họ đang bảo vệ lợi nhuận bằng cách hạn chế xuất khẩu từ Mexico. Subaru, dù tăng giá trung bình 824 USD mỗi xe, vẫn duy trì doanh số nhờ các mẫu như Outback, nhưng đã loại bỏ phiên bản cơ bản cho năm tới để tránh lỗ lã.

Các chuyên gia nhận định, nếu tình hình kéo dài, các hãng nhỏ có thể phải tìm kiếm liên minh chặt chẽ hơn – như Mazda hợp tác sâu hơn với Toyota (hiện nắm 5% cổ phần) trong sản xuất, mua sắm và phân phối tại Mỹ. Mitsubishi có thể xem xét hợp tác nhà máy với Nissan sau thay đổi quy định môi trường gần đây. Trong trường hợp xấu, họ có thể ngừng bán một số mẫu hoặc thậm chí rút lui khỏi thị trường Mỹ, nơi Subaru bán 668.000 xe, Mazda 424.000 và Mitsubishi 110.000 vào năm ngoái – tổng cộng chưa bằng nửa doanh số 2.3 triệu của Toyota.

Tác động lan tỏa đến người tiêu dùng Mỹ cũng đáng kể. Với giá xe mới tăng vọt – ví dụ Mazda3 2026 cơ bản lên 24.550 USD, cao hơn 20% so với 2022 – nhiều người có thể chuyển sang xe cũ để tiết kiệm. Sam Fiorani từ AutoForecast Solutions cảnh báo: “Khi khách hàng tìm kiếm xe crossover 30.000 USD như CX-30 hay Mitsubishi Outlander, sự cạnh tranh ở phân khúc giá này sẽ khan hiếm, buộc họ chọn xe đã qua sử dụng ba năm tuổi”. Điều này không chỉ làm chậm tăng trưởng ngành ô tô mà còn góp phần vào lạm phát, ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ.

Xét rộng hơn, thỏa thuận này phản ánh chiến lược “Mỹ trên hết” của Trump, nhưng cũng lộ rõ những bất cập trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đối với Nhật Bản, nơi ô tô chiếm 20% xuất khẩu và Mỹ là thị trường lớn nhất, đây là bài học về sự phụ thuộc và nhu cầu đa dạng hóa. Các hãng ô tô nhỏ, dù đau đớn, có thể biến thách thức thành cơ hội để đổi mới và hợp tác, góp phần định hình tương lai ngành công nghiệp ô tô bền vững hơn. Trong khi chờ mức thuế mới có hiệu lực trong một hai tuần tới, giới phân tích tiếp tục theo dõi xem liệu “cú giảm thuế” này có thực sự mang lại bình yên hay chỉ là khoảng lặng trước cơn bão mới.