Tiểu hành tinh Apophis: Còn đúng 4 năm nữa sẽ xảy ra hiện tượng hiếm có trong đời

Đúng 4 năm kể từ hôm nay – vào thứ Sáu, ngày 13 tháng 4 năm 2029, một tiểu hành tinh có kích thước tương đương tòa nhà Empire State sẽ bay sát Trái Đất hơn cả quỹ đạo của các vệ tinh viễn thông – một sự kiện vô cùng hiếm gặp trong lịch sử nhân loại.

Tiểu hành tinh này có tên là Apophis, được đặt theo tên vị thần rắn của sự hỗn loạn trong thần thoại Ai Cập cổ đại. Nó có đường kính khoảng 340 mét, và sẽ đến gần Trái Đất chỉ trong phạm vi 32.000 km – tức là gần hơn cả nhiều vệ tinh đang quay quanh hành tinh chúng ta.

Ảnh: NASA

Apophis không va chạm Trái Đất – nhưng liệu có nguy cơ trong tương lai?

Mặc dù các nhà khoa học khẳng định Apophis sẽ không đâm vào Trái Đất trong lần tiếp cận này, nhưng nó có thể bị ảnh hưởng bởi lực hấp dẫn của Trái Đất, dẫn đến việc quỹ đạo thay đổi một chút – và điều đó có thể gây nguy cơ va chạm trong tương lai. Ngoài ra, nó cũng có thể gặp những va chạm bất ngờ với các thiên thể khác trong không gian sâu.

Khi Apophis mới được phát hiện vào năm 2004, các nhà khoa học từng lo ngại rằng nó có khả năng va chạm với Trái Đất vào các năm 2029, 2036 hoặc 2068. Tuy nhiên, sau nhiều lần theo dõi và tính toán lại quỹ đạo, NASA hiện tại xác nhận rằng nó sẽ không va chạm trong thời điểm sắp tới – nhưng vẫn cần tiếp tục theo dõi kỹ.

Nếu một ngày nào đó Apophis thực sự rơi xuống Trái Đất, nó có thể gây thiệt hại nghiêm trọng trong bán kính hàng trăm km – đặc biệt nguy hiểm nếu rơi vào khu vực đô thị đông dân cư, với hậu quả có thể giết chết hàng triệu người.

Cơ hội “nghìn năm có một” cho khoa học

Trong một hội thảo khoa học tổ chức tại Tokyo (Nhật Bản), các nhà khoa học đã công bố kế hoạch quan sát Apophis bằng hệ thống radar trước, trong và sau khi nó đến gần Trái Đất.

Một bản tóm tắt tại hội thảo mô tả sự kiện này là một “cơ hội nghiên cứu thiên nhiên chỉ có một lần trong cả nghìn năm”. Người dân có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Theo giáo sư Richard Binzel (Đại học MIT, người sáng lập Thang đo Torino đánh giá nguy cơ tiểu hành tinh va chạm Trái Đất), vào ngày 13 tháng 4 năm 2029, Apophis sẽ có thể nhìn thấy bằng mắt thường, bay ngang qua bầu trời vào buổi tối với tốc độ rất nhanh. “Toàn bộ nhân loại sẽ dõi theo vào ngày 13 tháng 4 năm 2029”, giáo sư Binzel chia sẻ.

NASA có thể làm chệch hướng một tiểu hành tinh không?

Câu trả lời là: Đã từng làm được. Vào tháng 10 năm 2022, NASA đã thực hiện sứ mệnh DART (Thử nghiệm Đổi hướng Tiểu hành tinh) – một nhiệm vụ phòng thủ hành tinh đầu tiên trên thế giới. Trong đó, một tàu vũ trụ nặng 500kg đã đâm vào tiểu hành tinh Dimorphos ở vận tốc 24.000 km/h, làm thay đổi nhẹ quỹ đạo của nó.

Sứ mệnh DART được lấy cảm hứng từ Apophis, như một bước chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm thực sự trong tương lai.

Các sứ mệnh tiếp cận Apophis

Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) đang lên kế hoạch phóng sứ mệnh RAMSES (Rapid Apophis Mission for SEcurity and Safety) vào mùa xuân năm 2028, và sẽ đến gần Apophis vào tháng 2 năm 2029, trước khi nó bay sát Trái Đất. Mục tiêu là thu thập dữ liệu về cách Apophis bị ảnh hưởng bởi lực hấp dẫn của Trái Đất, và quan sát sự thay đổi vật lý của nó sau khi đi ngang qua.

NASA cũng sẽ thực hiện sứ mệnh OSIRIS–Apophis Explorer (APEX). Tàu vũ trụ này sẽ tiếp cận Apophis ngay sau khi nó bay qua Trái Đất, và ở lại quỹ đạo quanh nó cho đến tháng 11 năm 2030 để theo dõi những thay đổi trong quỹ đạo và cấu trúc của tiểu hành tinh.

Apophis là một lời nhắc nhở rằng Trái Đất không hoàn toàn an toàn trước các mối đe dọa từ không gian, nhưng cũng đồng thời là một cơ hội vàng cho khoa học. Việc nghiên cứu kỹ sự kiện vào năm 2029 không chỉ giúp ta hiểu thêm về tiểu hành tinh này, mà còn có thể cứu lấy Trái Đất trong tương lai.