Tình yêu hay cuộc chiến? Bạch tuộc đực tấn công bạn tình để bảo toàn mạng sống

Bạch tuộc viền xanh (Hapalochlaena fasciata) đực sử dụng nọc độc như một chiến lược đặc biệt để tránh bị bạn tình ăn thịt sau giao phối. Khác với nhiều loài động vật như nhện hay bọ ngựa, nơi con đực thường chấp nhận cái chết để đảm bảo truyền lại giống nòi thì bạch tuộc viền xanh đực lại tìm cách sống sót. Con cái của loài này thường nặng gấp đôi con đực và rất phàm ăn, vì vậy nguy cơ bị tấn công sau giao phối là rất cao. Để đối phó, con đực cắn vào động mạch của con cái và truyền vào đó một lượng nhỏ tetrodotoxin (TTX) – chất độc thần kinh cực mạnh khiến con cái tạm thời bất động.

Theo nghiên cứu công bố ngày 10/3, khi giao phối, nhịp thở của con đực tăng mạnh do căng thẳng, trong khi con cái rơi vào trạng thái giống như ngạt thở, không phản ứng với ánh sáng và đồng tử co lại. Lúc này, con đực tranh thủ truyền tinh trùng vào cơ thể con cái. Quá trình giao phối chỉ kết thúc khi con cái bắt đầu hồi phục và chủ động đẩy con đực ra. Tuy nhiên, sau cuộc giao phối, con cái sẽ mang vết thương hở tại động mạch trong khoảng 3 ngày để hồi phục.

Bạch tuộc viền xanh phát triển cơ chế tự vệ để khỏi trở thành bữa ăn cho con cái sau khi giao phối. Ảnh: Wen-Sung Chung

Việc cắn trúng động mạch là yếu tố then chốt giúp con đực thành công. Nếu cắn trượt, con cái có thể hồi phục sớm và quay lại tấn công. Hơn nữa, con đực cũng phải kiểm soát lượng nọc độc đưa vào để không giết chết bạn tình, vì nếu con cái chết, quá trình sinh sản cũng thất bại. Tuyến nước bọt của con đực, nơi tiết ra nọc độc lớn gấp 3 lần so với con cái, cho thấy vai trò quan trọng của cơ quan này trong chiến lược sinh tồn của con đực.

Mặc dù cơ chế này rất đặc biệt, nhưng do số lượng mẫu nghiên cứu còn ít (chỉ 6 cặp), các nhà khoa học nhận định cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ hành vi này. Dù vậy, phát hiện trên đã cho thấy trong thế giới tự nhiên, ngay cả chuyện tình yêu cũng đầy rẫy nguy hiểm và toan tính, đặc biệt với loài bạch tuộc viền xanh – loài sinh vật nhỏ bé nhưng vô cùng đáng gờm.