Tòa án Liên bang Mỹ chặn thuế quan ‘Ngày Giải phóng’ của Tổng thống Trump, khẳng định vượt quá thẩm quyền

Ngày 28/5/2025, Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ tại Manhattan đã ra phán quyết ngăn chặn việc thực thi các biện pháp thuế quan toàn diện được Tổng thống Donald Trump công bố vào ngày 2/4, còn gọi là thuế quan ‘Ngày Giải phóng’.

Ảnh: Reuters 

Trong phán quyết, tòa án khẳng định rằng Tổng thống đã vượt quá thẩm quyền khi áp dụng thuế quan đối với các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ, vi phạm quyền hạn của Quốc hội trong việc điều tiết thương mại quốc tế theo Hiến pháp Hoa Kỳ. Tòa án nhấn mạnh rằng quyền lực khẩn cấp của Tổng thống theo Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) không cho phép áp đặt thuế quan mà không có sự chấp thuận của Quốc hội.

Vụ kiện do Trung tâm Tư pháp Tự do (Liberty Justice Center) đại diện cho năm doanh nghiệp nhỏ của Mỹ, bao gồm các nhà nhập khẩu rượu vang và nhà sản xuất bộ dụng cụ giáo dục, cho rằng các biện pháp thuế quan sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động kinh doanh của họ. Đây là chiến thắng pháp lý đầu tiên chống lại chính sách thuế quan của chính quyền Trump và là một phần trong loạt vụ kiện từ các tiểu bang và nhóm doanh nghiệp nhỏ khác.

Trước đó, vào ngày 2/4, Tổng thống Trump đã công bố sắc lệnh hành pháp 14257, áp đặt mức thuế cơ bản 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu, ngoại trừ từ Canada và Mexico, cùng với các mức thuế ‘có đi có lại’ cao hơn đối với khoảng 60 quốc gia mà chính quyền cho là có hành vi thương mại không công bằng. Ông gọi ngày này là ‘Ngày Giải phóng’, đánh dấu ‘tuyên bố độc lập kinh tế’ của Mỹ. Tuy nhiên, động thái này đã gây ra sự sụt giảm mạnh trên thị trường chứng khoán toàn cầu và vấp phải phản ứng dữ dội từ các đối tác thương mại quốc tế.

Phán quyết của tòa án không chỉ là một thất bại pháp lý đối với Tổng thống Trump mà còn tái khẳng định vai trò của Quốc hội trong việc điều tiết thương mại quốc tế. Các chuyên gia pháp lý và kinh tế cho rằng việc lạm dụng quyền lực khẩn cấp để áp đặt thuế quan có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế và làm suy yếu hệ thống thương mại toàn cầu.

Hiện chưa rõ liệu chính quyền Trump có kháng cáo phán quyết này hay không. Tuy nhiên, quyết định của tòa án đã tạo tiền lệ quan trọng trong việc giới hạn quyền lực hành pháp trong lĩnh vực thương mại và bảo vệ vai trò lập pháp của Quốc hội.