Tổng thống Donald Trump công bố phí H-1B visa 100.000 USD/năm, giáng đòn vào ngành công nghệ

Hãy hình dung một kỹ sư tài năng từ Ấn Độ hay Trung Quốc, mơ ước làm việc tại Silicon Valley, nay phải đối mặt với rào cản tài chính khổng lồ: 100.000 USD mỗi năm cho visa H-1B. Đó chính là thực tế mà Tổng thống Donald Trump vừa vẽ nên qua sắc lệnh hành pháp ký ngày 19 tháng 9 năm 2025, thêm phí mới nhằm “chống lạm dụng” chương trình visa lao động tay nghề cao. Với các ông lớn công nghệ như Amazon (14.000 lao động H-1B), Google, Meta và Microsoft (mỗi hãng hơn 4.000) đang phụ thuộc nặng nề vào chương trình này, động thái không chỉ gây hoang mang mà còn khơi dậy cuộc tranh luận sôi nổi về “giấc mơ Mỹ” – nơi tài năng toàn cầu có còn chỗ đứng, hay bị thay thế bởi “giấy tờ vàng” giá triệu đô?

Sắc lệnh của Trump, được công bố tại Phòng Bầu dục bên cạnh Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, yêu cầu công ty Mỹ trả 100.000 USD/năm cho mỗi visa H-1B mới, cộng thêm chi phí kiểm tra, nhằm giảm “lạm dụng” và ưu tiên lao động Mỹ. Phí này chỉ áp dụng cho ứng viên mới từ vòng xổ số tháng 2 năm 2026, không ảnh hưởng đến visa hiện tại hay gia hạn, theo phát ngôn viên Nhà Trắng Abigail Jackson. Tuy nhiên, nó đã gây hỗn loạn: Microsoft và Amazon gửi memo nội bộ khuyên nhân viên H-1B đang ở nước ngoài trở về Mỹ trước nửa đêm 20 tháng 9, lo ngại khó quay lại. Lutnick giải thích con số 100.000 USD đến từ tham vấn doanh nghiệp, có thể thu 300.000 USD một lần cho ba năm visa, và sẽ được dùng để giảm nợ quốc gia (hiện vượt 37 nghìn tỷ USD) và hạ thuế.

Credit: The Verge

Chương trình H-1B, giới hạn 85.000 visa/năm (65.000 cơ bản + 20.000 cho bằng cấp cao từ trường Mỹ), là cứu cánh cho ngành công nghệ Mỹ, thu hút tài năng từ Ấn Độ (chiếm 72%) và Trung Quốc. Năm 2025, Amazon dẫn đầu với hơn 12.000 visa được phê duyệt, theo Meta, Microsoft và Apple. Phê bình từ Trump và phe bảo hộ lao động cho rằng H-1B “làm rẻ hóa” lương Mỹ, ưu tiên lợi nhuận doanh nghiệp hơn việc làm địa phương. Nhưng ủng hộ viên như Elon Musk lập luận nó mang “tài năng đỉnh cao” toàn cầu, thúc đẩy đổi mới – đặc biệt khi Mỹ thiếu 1 triệu việc làm công nghệ. Phí mới có thể đối mặt kiện tụng từ ACLU và các hãng công nghệ, vì vượt thẩm quyền hành pháp và vi phạm quy trình lập pháp.

Song song, Trump công bố chương trình “gold card” thay thế EB-1 và EB-2 – visa cho người có “khả năng đặc biệt” (nghệ sĩ, vận động viên, chuyên gia) hoặc bằng cấp cao – yêu cầu ứng viên “chứng minh giá trị” bằng 1 triệu USD phí nhanh tay, hoặc 2 triệu USD nếu công ty tài trợ. Nhà Trắng dự đoán thu hơn 100 tỷ USD để giảm nợ và hạ thuế, nhưng với nợ quốc gia thêm 2 nghìn tỷ USD năm 2025, con số này chỉ là “muỗi”. Điều này ưu tiên “người giàu” hơn tài năng, trái ngược lời Trump về “top, top people” – giờ dường như ám chỉ giàu có hơn kỹ năng.

Sâu sắc hơn, sắc lệnh của Trump không chỉ là chính sách; nó là vết nứt trong “giấc mơ Mỹ”, nơi đổi mới công nghệ – động lực kinh tế Mỹ – bị đe dọa bởi chủ nghĩa bảo hộ. H-1B đã giúp Mỹ dẫn đầu AI và phần mềm, nhưng phí mới có thể đẩy tài năng sang Canada hay châu Âu, làm suy yếu Silicon Valley. Giữa áp lực từ Musk (ủng hộ H-1B) và phe bảo thủ (chống nhập cư), động thái này phản ánh mâu thuẫn nội tại: Mỹ cần tài năng toàn cầu để cạnh tranh Trung Quốc, nhưng sợ mất việc làm nội địa. Trong thế giới kết nối, “gold card” có thể biến Mỹ thành “câu lạc bộ tỷ phú”, quên rằng đổi mới thực sự đến từ những bộ não đa dạng, không phải ví tiền dày. Nếu không cân bằng, Trump không chỉ thay đổi visa – ông thay đổi bản sắc của quốc gia sáng tạo nhất thế giới.