Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế 100% lên phim sản xuất ngoài mỹ

Giữa ánh đèn neon rực rỡ của Hollywood và những studio lộng lẫy ở Los Angeles, một bóng đen chính sách đang lù lù hiện ra, đe dọa làm đảo lộn dòng chảy sáng tạo toàn cầu. Đó là lời cảnh báo mới nhất từ Tổng thống Donald Trump: Một mức thuế 100% áp dụng lên mọi bộ phim được sản xuất ngoài lãnh thổ Mỹ, nhằm “lấy lại” ngành công nghiệp điện ảnh mà ông cho rằng đã bị “cướp đoạt” bởi các quốc gia khác. Được công bố qua bài đăng trên Truth Social vào ngày 29/9/2025, động thái này không chỉ khơi dậy nỗi lo cho các ông lớn như Netflix hay Disney, mà còn đặt ra câu hỏi lớn lao về bản chất của nghệ thuật trong thời đại toàn cầu hóa.

Lời đe dọa này không phải là chuyện mới mẻ. Hồi tháng 5/2025, Trump đã từng nhắc đến ý tưởng tương tự, tuyên bố rằng ngành phim Mỹ đang “chết dần một cách nhanh chóng” và ông sẽ thảo luận với các ông trùm Hollywood để triển khai. Giờ đây, ông lặp lại với giọng điệu gay gắt hơn: “Ngành làm phim của chúng ta đã bị cướp khỏi Hợp chủng quốc Hoa Kỳ bởi các quốc gia khác, giống như cướp kẹo từ tay trẻ con. California, với vị thống đốc yếu kém và kém cỏi, đã bị ảnh hưởng nặng nề nhất!” Trump cam kết áp thuế 100% lên “bất kỳ và mọi bộ phim nào được sản xuất ngoài Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”, nhưng ông không nêu rõ thời điểm thực thi hay cơ chế áp dụng – liệu nó có bao gồm cả phim trên nền tảng streaming như Netflix, hay chỉ giới hạn ở rạp chiếu? Nhà Trắng chưa phản hồi các yêu cầu bình luận, để lại khoảng trống đầy hoang mang cho ngành công nghiệp vốn đã quen với những bất ổn.

Credit: illustrated Daily News

Để hiểu rõ hơn về “vấn đề” mà Trump nhắm đến, hãy nhìn vào bức tranh lớn của Hollywood. Mỹ vẫn là trung tâm sản xuất phim hàng đầu thế giới, với chi tiêu sản xuất đạt 14,54 tỷ USD (khoảng 10,94 tỷ bảng Anh) trong năm ngoái, theo báo cáo của công ty nghiên cứu ProdPro. Tuy nhiên, con số này đã giảm 26% so với năm 2022, trong khi các quốc gia như Australia, New Zealand, Canada và Anh lại chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ nhờ các ưu đãi thuế hấp dẫn. Những bộ phim bom tấn gần đây của các studio Mỹ – như Deadpool & Wolverine, Wicked hay Gladiator II – đều được quay chủ yếu ở nước ngoài, tận dụng chi phí thấp hơn và hỗ trợ từ chính phủ địa phương. Wicked, ví dụ, được sản xuất bởi studio Mỹ nhưng quay tại Anh, đặt ra nghi vấn: Liệu một bộ phim có “thuần Mỹ” nếu có diễn viên, đạo diễn hoặc nguồn vốn ngoại quốc? Các hợp tác đồng sản xuất với châu Á và châu Âu không chỉ giúp tài trợ mà còn mở rộng thị trường phân phối, góp phần tạo nên thặng dư thương mại 15,3 tỷ USD cho ngành phim Mỹ năm 2023, với 22,6 tỷ USD xuất khẩu ra quốc tế.

Các chuyên gia nhanh chóng lên tiếng cảnh báo về những hệ quả tiềm ẩn. Dan Coatsworth, nhà phân tích đầu tư tại AJ Bell, cho rằng việc áp thuế sẽ “gây ra nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời”, vì thuế quan thường áp dụng cho hàng hóa vật chất chứ không phải sản phẩm tinh thần như phim ảnh. Ông nhấn mạnh rằng các nhà làm phim chọn quay ngoại quốc không phải vì “cướp đoạt”, mà do ưu đãi thuế – và việc buộc phải quay tại Mỹ có thể đẩy chi phí sản xuất lên cao, cuối cùng chuyển gánh nặng sang khán giả qua giá vé hoặc phí streaming. “Nội dung sẽ đắt đỏ hơn, và điều đó có thể làm giảm nhu cầu đối với các công ty streaming và rạp chiếu”, Coatsworth phân tích. Paolo Pescatore từ PP Foresight bổ sung rằng sự không chắc chắn này sẽ khiến chi phí tăng vọt, ảnh hưởng đến hàng nghìn lao động Mỹ đang làm việc ở các dự án ngoại quốc, từ nghệ sĩ hiệu ứng hình ảnh đến đội ngũ hậu kỳ. Các cổ phiếu của Netflix và Disney chỉ giảm nhẹ rồi phục hồi nhanh chóng, cho thấy nhà đầu tư chưa coi đây là mối đe dọa nghiêm trọng – ít nhất là lúc này.

Nhưng đằng sau những con số và lập luận kinh tế là một câu chuyện sâu sắc hơn về bản sắc và sáng tạo. Trump vẽ nên hình ảnh một Hollywood bị “cướp mất” bởi các đối thủ quốc tế, nhưng thực tế, ngành công nghiệp này đã trở thành một hệ sinh thái toàn cầu, nơi biên giới mờ nhạt và tài năng chảy tự do. Việc áp thuế 100% có thể là cú đánh mạnh tay để “bảo hộ” việc làm nội địa – giống như lời kêu gọi từ liên minh các công đoàn phim ảnh Mỹ hồi tháng 5, đề xuất ưu đãi thuế cho sản xuất trong nước. Tuy nhiên, nó cũng có nguy cơ cô lập Hollywood khỏi nguồn cảm hứng đa dạng, làm suy yếu sức hút toàn cầu của các bộ phim Mỹ. Trong bối cảnh Trump vừa công bố loạt thuế mới – 100% lên thuốc nhập khẩu có thương hiệu và 50% lên tủ bếp – động thái này dường như là phần của chiến lược “Nước Mỹ trên hết” rộng lớn hơn, nhưng liệu nó có cứu vãn được “sự lộng lẫy” của Los Angeles, hay chỉ đẩy ngành công nghiệp vào vòng xoáy hỗn loạn?

Khi ánh đèn sân khấu Hollywood vẫn le lói, lời đe dọa của Trump nhắc nhở chúng ta rằng nghệ thuật không tồn tại trong chân không. Nó là sản phẩm của sự giao thoa văn hóa, và bất kỳ rào cản nào cũng có thể làm phai mờ những câu chuyện mà thế giới chia sẻ. Các nhà làm phim, từ đạo diễn độc lập đến ông lớn studio, sẽ theo dõi sát sao – vì trong thế giới phim ảnh, kịch bản đôi khi được viết bởi chính trị, chứ không phải bởi các nhà biên kịch.