Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Trung Quốc có thể tiếp tục mua dầu từ Iran

Trong một động thái gây chú ý giữa bối cảnh căng thẳng Trung Đông và áp lực trừng phạt gia tăng với Tehran, Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã tuyên bố Trung Quốc vẫn có thể tiếp tục mua dầu từ Iran. Phát biểu này được đưa ra ngay sau khi chính quyền ông thực hiện các cuộc tấn công giới hạn vào cơ sở hạt nhân Iran và tái khẳng định chiến dịch trừng phạt tối đa nhằm vào quốc gia Hồi giáo này.

Ảnh: Reuters 

Phát biểu trước báo chí, Tổng thống Trump cho biết: “Nếu Trung Quốc muốn mua dầu từ Iran, họ có thể làm vậy. Họ cũng có thể mua từ Mỹ nếu thấy hợp lý.” Tuy không nêu chi tiết cụ thể, nhưng tuyên bố này được hiểu là tín hiệu mềm mỏng nhằm tránh để căng thẳng năng lượng leo thang trong bối cảnh giá dầu thế giới vẫn nhạy cảm trước xung đột Israel–Iran.

Tuyên bố của Tổng thống Mỹ được đánh giá là “một sự điều chỉnh chiến thuật” so với lập trường cứng rắn trước đây của Washington, vốn đặt mục tiêu đưa xuất khẩu dầu của Iran “về 0” thông qua các biện pháp trừng phạt toàn diện. Các lệnh cấm của Mỹ hiện áp dụng với mọi bên thứ ba giao dịch với Iran trong lĩnh vực dầu khí, hóa chất và tài chính – bao gồm cả các công ty Trung Quốc.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy Bắc Kinh vẫn âm thầm nhập khẩu dầu từ Iran, với sản lượng ước tính từ 1,2 đến 1,5 triệu thùng/ngày, chủ yếu thông qua các “nhà máy lọc dầu nhỏ” và hệ thống tàu chở dầu không xác định rõ nguồn gốc, thường được gọi là “hạm đội bóng tối”. Các biện pháp trừng phạt của Mỹ dù đã nhắm vào một số doanh nghiệp Trung Quốc nhưng vẫn chưa thể ngăn dòng chảy dầu lậu này.

Giới chuyên gia nhận định, Washington đang đứng trước thế lưỡng nan: nếu mạnh tay hơn với Trung Quốc – ví dụ áp lệnh cấm đối với các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính liên quan – sẽ làm gia tăng căng thẳng thương mại và ngoại giao giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ngược lại, nếu nương tay, mục tiêu cô lập Iran về mặt kinh tế sẽ bị suy giảm đáng kể.

Ông Richard Nephew – cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ chuyên trách chính sách trừng phạt – nhận định: “Đây là sự mặc cả chính trị khéo léo. Trump đang sử dụng chính sách dầu mỏ như một con bài vừa để duy trì ổn định thị trường năng lượng, vừa để bảo vệ các lợi ích kinh tế song phương với Trung Quốc.”

Trong khi đó, giá dầu Brent đã giảm nhẹ ngay sau tuyên bố của ông Trump, khi thị trường tạm thời gạt bỏ lo ngại về nguy cơ gián đoạn nguồn cung từ khu vực Vịnh Ba Tư. Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo nếu căng thẳng Mỹ–Iran tái bùng phát hoặc thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Iran bị phá vỡ, giá dầu có thể tăng trở lại.

Tuyên bố cho phép Trung Quốc tiếp tục mua dầu từ Iran phản ánh cách tiếp cận linh hoạt của Tổng thống Donald Trump trong điều hành chính sách đối ngoại. Trong khi vẫn giữ sức ép quân sự và trừng phạt với Tehran, ông đồng thời duy trì đường lui cho các bên lớn như Bắc Kinh để tránh gây sốc cho thị trường dầu toàn cầu.

Dưới góc nhìn thực dụng, đây là chiến lược “vừa đánh – vừa đàm” điển hình, vừa duy trì đòn bẩy với Iran, vừa gửi thông điệp cho Trung Quốc về khả năng thương lượng mở trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh hai nước vẫn đang đối đầu về công nghệ, chuỗi cung ứng và địa chính trị tại châu Á.