Trí tuệ nhân tạo và trung tâm dữ liệu: Cuộc khủng hoảng năng lượng đang đến gần

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra một cuộc cách mạng công nghệ chưa từng có, nhưng đi kèm với đó là một mối lo ngại ngày càng lớn: tiêu thụ năng lượng khổng lồ từ các trung tâm dữ liệu. Khi các mô hình AI ngày càng phức tạp và phổ biến, nhu cầu về điện năng để vận hành và làm mát các máy chủ cũng tăng vọt, đặt ra thách thức nghiêm trọng cho mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu.

Theo một báo cáo gần đây, các trung tâm dữ liệu phục vụ AI có thể tiêu thụ tới 4.5% lượng điện toàn cầu vào năm 2030 nếu không có biện pháp kiểm soát. Con số này tương đương với lượng điện mà toàn bộ nước Nhật sử dụng trong một năm. Nguyên nhân chính đến từ việc huấn luyện và vận hành các mô hình AI lớn như ChatGPT, vốn đòi hỏi hàng triệu phép tính mỗi giây và hoạt động liên tục 24/7.

Ảnh: The Verge

Không chỉ AI, hoạt động khai thác tiền mã hóa như Bitcoin cũng góp phần làm gia tăng áp lực lên hệ thống điện. Tuy nhiên, AI đang nhanh chóng vượt qua Bitcoin về mức độ tiêu thụ năng lượng do tốc độ phát triển và ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như y tế, tài chính, giáo dục và giải trí.

Tác động môi trường từ các trung tâm dữ liệu không chỉ dừng lại ở lượng điện tiêu thụ. Việc làm mát các máy chủ cũng đòi hỏi lượng nước lớn, đặc biệt tại các khu vực khô hạn như Arizona (Mỹ), nơi nhiều trung tâm dữ liệu đang mọc lên. Ngoài ra, nếu nguồn điện sử dụng đến từ nhiên liệu hóa thạch, lượng khí CO₂ phát thải sẽ càng nghiêm trọng hơn.

Một số chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có chính sách kiểm soát và đầu tư vào năng lượng tái tạo, sự phát triển của AI có thể làm chệch hướng các nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu. 

Một số công ty công nghệ lớn như Google, Microsoft và Amazon đang cam kết sử dụng 100% năng lượng tái tạo cho các trung tâm dữ liệu của mình. Tuy nhiên, việc thực hiện cam kết này không hề dễ dàng, đặc biệt khi nhu cầu điện tăng nhanh hơn tốc độ phát triển của hạ tầng năng lượng sạch.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng kêu gọi cần có quy định minh bạch hơn về mức tiêu thụ năng lượng của các mô hình AI, cũng như khuyến khích phát triển các thuật toán tiết kiệm điện và tối ưu hóa phần cứng.

AI có tiềm năng to lớn trong việc giải quyết nhiều vấn đề của nhân loại, nhưng nếu không được phát triển một cách bền vững, nó có thể trở thành con dao hai lưỡi. Cuộc khủng hoảng năng lượng do AI gây ra không còn là viễn cảnh xa vời, mà đang hiện hữu từng ngày. Đã đến lúc các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và cộng đồng công nghệ cần hành động quyết liệt để đảm bảo rằng sự tiến bộ của AI không phải trả giá bằng môi trường sống của chúng ta.